PONTUS RUM CEMİYETİ

Karadeniz kıyısında yaşayan Rumlar tarafından Kurtuluş Savaşı öncesinde kurulan ve bölgede bağımsız bir devlet olmayı amaçlayan bir cemiyet.

Cemiyet adını eski çağlarda bu bölgede kurulan ve M.Ö . 64 yılında Roma imparatoru Pompe tarafından ortadan kaldırılan krallıktan almıştır. Bu krallık aslında İranlılar tarafından kurulduğu halde, sonradan Helenistik bir karakter göstermiş ve Roma’da Hıristiyanlığın resmi din kabul edilmesinden sonra, Roma tabiiyeti altında bulunan bölge halkı da Hıristiyanlaşmıştır.

Fatih döneminde bu bölgede, 1204’de Aleks Kommen’in kurduğu Trabzon Rum İmparatorluğu hüküm sürüyordu ve merkezi Trabzon’du.

Fatih, Anadolu’nun birliğini sağlamak için beylikleri ortadan kaldırmayı düşünüyordu. Kuzeydeki Candaroğullarını toprağına kattıktan sonra sıra Karadeniz sahillerini elinde tutan Trabzon Rum İmparatorluğu’na gelmişti. Nihayet düzenlediği Trabzon seferiyle Fatih, bu bölgeyi de topraklarına katmış, her yerde yaptığı gibi bu bölge halkını da din ve adetlerinde serbest bırakmıştır.

Osmanlı Devleti’nin parçalandığı ve Türk milletinin ölüm kalım savaşı verdiği Kurtuluş Savaşı sırasında yüzyıllar boyu kendilerine gösterilen iyi niyeti kötüye kullanan diğer bütün azınlıklar gibi Trabzon ve civarında bulunan Rumlar da Türk düşmanlarıyla işbirliğine girişmişler, bağımsız devlet sevdasıyla Pontus Rum Cemiyeti’ni kurmuşlardır.

Mondros Mütarekesi’nin getirdiği ağır şartlar, Rumları bir devlet kurma ümidine düşürmüştür. Açıktan açığa propaganda faaliyetlerine girişen Rumların Pontus adında bir de gazeteleri vardı. Bu cemiyet 25 bin kişilik bir çete kurarak dağa çekilmiş, yıllarca beraber ve bir arada yaşadıkları masum Türkleri yok etmeye, köy ve kasabaları yakıp yıkmaya başlamışlardır. Nihayet Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin çalışmalarıyla kurulan merkezi ordu, bütün nifak cemiyetleri gibi bu cemiyeti de ortadan kaldırmıştır (1921).