HAREKET ORDUSU

31 Mart Olayı üzerine, Selanik’ten ayaklanmayı bastırmak için İstanbul’a gelen askeri kuvvetin adı.

İstanbul’da II. Meşrutiyet idaresine karşı geliştirilen ayaklanmanın, askeri tedbirlerle bastırılabileceği fikrinde olan İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin ileri gelenleri, 3. Ordu Komutanı Mahmud Şevket Paşa’yı bu işle görevlendirdiler. Bunun üzerine Edirne’de bulunan 2. Ordu Komutanı Salih Hulusi Paşa’yı da yanına alan Mahmud Şevket Paşa 15-16 Nisan tarihinde Selanik’ten çıkan Hüseyin Hüsnü Paşa kuvvetleriyle de birleşerek İstanbul üzerine yürüyüşe geçtiler. 22 Nisan 1909’da Yeşilköy önlerine gelen askeri birliklere, İstanbul’dan gelen Askeri Tıbbiye, Harbiye, Mühendishane öğrencileriyle İttihatçılar, siviller er olarak katıldılar. Bu arada İstanbul’dan gelen kimi Ayan Meclisi üyeleri de Yeşilköy Klüp binasında toplanarak Sultan II. Abdülhamid’in hal ‘ini görüştüler. Yeşilköy açıklarına demirleyen donanmadan Hüseyin Rauf (Orbay) Bey de karaya çıkarak donanmasının Hareket Ordusu’yla birlikte olduğunu göstermiştir.

Hareket Ordusu, İstanbul’a vardığında Kurmay Heyeti’nde Hüseyin Hüsnü Paşa’nın başkanlığında Enver Bey, Mustafa Kemal, Ali Fethi Bey, İsmail Hakkı Bey, Ali Hikmet Bey, Muhtar Bey gibi subaylar bulunuyordu.

Ordu 24 Nisanda Sirkeci, Aksaray, Edirnekapı bölgelerinden İstanbul’a girdi. Beyoğlu ve Sultanahmet çatışmalarla ele geçirildi. Taksim Kışlası da ele geçirilerek Yıldız Sarayı kuşatıldı. Sayıları on bini bulan asi Avcı Taburu askerlerinin silahları toplandı.

3 Nisanda Divan-ı Harbi-i Örfi kuruldu. Üç daireye bölünen sıkıyönetimin başına, Tophane Nazırı Hurşid Paşa, Topçu Livası Hasan Rıza Paşa ve Nazif Paşa getirildi. Asiler çeşitli cezalara çarptırıldı. Bu arada tekrar toplanan Sultanahmet’teki Meclis-i Mebusan ve Meclis-i Ayan, Padişah II. Abdülhamid’in hal’ine karar verdi. Yerine V. Mehmed tahta çıkarıldı (27 Nisan 1909).