MENTEŞEOĞULLARI
XIII.yüzyılın sonlarına doğru güneybatı Anadolu’da beylik kuran bir Türk ailesi.
Menteşeoğulları Beyliği’nin ilk zamanları ve nereden geldikleri hakkında kesin bir bilgi yoktur. Muğla, Balat, Beçin, Milas, Bozöyük, Çine, Davas, Meğri (Fethiye) taraflarında kurulmuş olan bu beylik, bu bölgelere, diğer Türkmen aşiretleri gibi Selçuklular tarafından yerleştirilmişlerdir.
Akdeniz ve Ege Denizi sahillerine sahip olan Menteşe Beyliği, bu kıyılarda büyük bir donanma vücuda getirerek denizcilikte bir hayli ilerlemişlerdir.
Menteşeoğlu Beyliği’nin bilinen ilk beyi, Kuru Bey’dir. Kuru Bey’den sonra yerine oğlu Elbistan Bey, onun yerine de Menteşe Bey beyliğin başına geçmiştir. Menteşe Bey’in ölümünden sonra (1282’den sonra) yerini oğlu Mesud Bey almıştır. Mesud Bey, donanmasıyla Rodos Adası’na bir saldırı düzenleyerek burayı almıştır (1300). On yıl sonra da Papa V. Kleman ile Fransa Kralı Güzel Filip’in yardımı ile Sen-Jan şövalyeleri Rodos Adası’nı geri almışlardır (15 Ağustos 1310). Menteşe Beyliği’nin Osmanlıların eline geçmesi: Menteşeoğlu Gıyaseddin Mahmud Bey’in (1389’dan önce) elinde bulunan Balat ve havalisi, Osmanlı padişahı I. Bayezid tarafından işgal edilmiştir (1390). Bu bölge, Ankara Savaşı sonuna kadar (1402) Osmanlıların elinde kalmıştır.
Menteşe Beyliği’nin Beçin- Milas bölgeleri ise, buraların hakimi Gazi Ahmed Bey’in ölümünden sonra (1391 Temmuz) Osmanlıların idaresine geçmiştir.
Ankara Savaşı’ndan sonra Timur, Menteşe’yi Mehmed Bey’e vermiş; Mehmed Bey’in ölümü üzerine (1402) oğlu İlyas Bey, Menteşe beyi olmuştur.
İlyas Bey, Osmanlıların saltanat kavgaları sırasında Şehzade İsa Çelebi’ye yardım etmiş ise de başarılı olamamış; sonunda Çelebi Mehmed’in hakimiyetini kabul etmek zorunda kalmıştır (1414). İlyas Bey’in 1421 yılında ölmesi üzerine, -daha önce Osmanli sarayına rehin olarak alınmış olan- Leys ile Ahmed saraydan kaçarak memleketlerine gelmişler, idareyi ellerine almışlardır. 1424 yılında II. Murad tarafından Menteşe Beyliği yeniden işgal edilmiş; iki kardeş de Tokat Kalesi’ne hapsedilmişlerdir. Bu kardeşlerden Ahmed’in oğlu İlyas Bey, 1451 yılında II. Mehmed’in tahta çıkması sırasında tekrar ülkesine dönmüşse de Anadolu beylerbeyi İshak Paşa’mn buraya gönderilmesi üzerine Rodos’a kaçmak zorunda kalmış ve kesin olarak Osmanlı Devleti’ne bağlanan Menteşeoğulları Beyliği bir sancak haline getirilmiştir.