VERSAY (VERSAİLLES) ANTLAŞMASI (28 HAZİRAN 1919)
Birinci Dünya Savaşı’na son veren antlaşma.
28 Haziran 1919’da Glaces Galerisi’nde imzalandı.
Savaşı kazanan yirmi yedi müttefik devlet Almanya ile barış imzalayabilmek için Paris Barış Konferansı’nda toplandı. Anlaşma metni uzman komiteler tarafından önce "Onlar Konseyi"ne (Fransa, İtalya, İngiltere, Japonya ve ABD devlet ve hükumet başkanlarından meydana geliyordu), sonra da "Dörtler Konseyi "ne (Fransa, İtalya, İngiltere ve ABD devlet ve hükumet başkanlarından oluşuyordu) bildirildi.
Görüşmeler üç bölümde oldu:
1)12 Ocak-14 Şubat 1919 tarihleri arasında diplomatlar, Wilson’un isteğiyle Milletler Cemiyeti Paktı’nın hazırlanmasıyla ilgilendiler.
2)15 Şubat-24 Mart arasında Wilson ABD’ye döndü ve çalışmalar yavaşladı.
3)Wilson’un yeniden Fransa’ya dönmesiyle görüşmelerin kesin dönemi (24 Mart- 6 Mayıs 1919 arası) başlamış oldu.
Bu son dönemde Wilson, Clemenceau’nun Ren’in sol kıyısını işgal etme isteğini kabul etmedi. Japonya’nın Şardung’da Almanya’nın varisi olmasını da engellemeye çalıştı, fakat başaramadı.
İtalya’nın Dalmaçya kıyısını işgal etmesini reddetti. Kabul edilmesi için Alman delegasyonuna sunulan anlaşma metni Almanlar tarafından reddedildi. Almanya’ya kabul ettirilmek istenen şartların biraz daha ılımlı olmasını isteyen Lloyd George ile buna itiraz eden Clemenceau arasında geçen bazı tartışmalardan sonra Almanya anlaşma metnini aldı ve Weimar Meclisi’nin henüz imzalamadığı bu metni 22 Haziranda kabul etti. Antlaşmanın toprakla ilgili maddeleri Alsaca-Lorraine’in Fransa’ya geri verilmesini, bazı idari bölümlerin Belçika’ya geçmesini, Poznan ve Batı Prusya’nın bir kısmının ve denize açılan Danzig koridorunun Polonya’ya bırakılmasını şart koşuyordu. Saor bölgesi on beş yıl süre ile Milletler Cemiyeti’nce yönetilecek, sonra Fransa’ya katılıp katılmayacağı kararlaştırılacaktı. Bu zaman içinde Fransa bölgenin kömür madenlerini işletecekti. Schelsvig’de, Yukarı Silerya’da ve Doğu Prusya’da halk oylaması yapılacaktı. Almanya bu arazinin doğusunda Danzig’i ve Memel’i kaybediyordu. Danzig nüfusu Alman olduğu için Polonya’ya verilmeyecek Milletler Cemiyeti’nin yönetimi altında milletlerarası bir şehir olacaktı. Almanya bütün sömürgelerinden müttefikler adına vazgeçiyor ve Milletler Cemiyeti bu sömürgelerin manda hakkını bazı müttefik ülkelere vermekle görevlendiriliyordu.
Antlaşmanın askeri maddeleri Alman kara ordusunun 12 yıllık sözleşmelerle silah altına alınacak 100 bin kişiye indirilmesini, modern silah, uçak ve motorize kuvvetlerin bulundurulmamasını, deniz kuvvetlerinin 15 bin kişiye düşürülmesini ve denizaltıların yasaklanmasını içine alıyordu.
Mali maddeler ise Almanya’nın yalnız bir savaş tazminatı değil, savaşın açtığı yaraları saracak ve müttefiklerin savaş kurbanlarına bağladığı ödenekleri karşılayacak tazminatlar vermesini şart koşuyordu. Almanya 20 milyon altın mark ödeyecek ve elde ettiği topraklarda sahip olduğu her şeyi sahiplerine geri verecekti. Bu maddenin yerine getirilmesini garanti altına almak için Ren’in sol tarafı ve ırmağın sağ kıyısında üç köprü başı müttefikler tarafından 15 yıl süre ile işgal edilecektir.
Almanya çok sert maddeleri yüzünden Versay Antlaşması’nı hiçbir zaman gerçekten onaylamadı ve 1939 yılına kadar antlaşmaya bir dikta nazarıyla baktı.
Bu antlaşma toplu olarak savaş suçlusu sayılmayı kabul etmeyen Alman vatandaşlarının gururlarını inciterek Alman milliyetçiliğinin doğmasına sebep oldu.
Bu antlaşmadan Fransa da memnun değildi. Fransa, ABD ve İngiltere’nin bir saldırı halinde Fransa’ya yardım etmelerini öngören bir garanti paktı imzalamaları karşılığında Ren’in sol kanadını almaktan vazgeçmişti. Halbuki Amerikan Senatosunun Versay Antlaşması’nı kabul etmemesi bu pakt antlaşmasını geçersiz kılıyordu. Çünkü İngiltere’nin garantisi ABD’ye bağlıydı. Bununla birlikte Almanya tarafından imzalanan Versay Antlaşması 10 Ocak 1920’den itibaren yürürlüğe girdi.