PRUT ANTLAŞMASI

Osmanlı Devleti ile Rusya arasında imzalanan antlaşma.

Prut Savaşı sırasında Kırım atlıları, Çerkez Mehmed Paşa ve Salih Paşa tarafından Rus ordusu tamamen çevrilince, tasarılarını gerçekleştiremeyen Çar, Baltacı Mehmed Paşa’ya barış çağrısında bulundu. Şiddetli çarpışmalara devam ederek bu çağrıya cevap vermeyen Baltacı Mehmed Paşa’ya Mareşal Kari ve Petro, yalvaran mektuplar yazmıştı.

Mehmed Paşa bu ikinci istek üzerine ordu ileri gelenlerini ve Kırım hanını çağırtarak bir toplantı yaptı. Kırım hanının Ruslara güvenilmemesi ve derhal hücuma geçilmesi isteğine karşılık ekseriyet, Rus tekliflerini öğrenmede yarar görmekle, sadrazam sulh şartlarını almak üzere bizzat Şeremetev’in Osmanlı karargahına gelmesini bildiren haberini bir elçi ile Ruslara iletti. Rus ordugahında Şeremetev’in yaşlılığı ve politikada başarılı olmayışı dikkate alınarak, yerine iyi diyalog kurabilen Baron Peter Şafirov’un murahhas olarak gönderilmesine karar verildi.

Baltacı Mehmed Paşa’nın ilk teklifleri çok ağırdı. Çarın affını istemek üzere bizzat sadrazam otağına gelmesi ve vereceği tavizler tamamlanıncaya kadar burada misafir sıfatıyla kalması, Rus ordusundaki bütün topların teslimi, bu teklifler arasında bulunuyordu. Şafirov yalvararak ve birçok sebepler öne sürerek, bu istekleri kabul etmesinin mümkün olmadığı; Azak Kalesi’nin iadesine, Taygan ve Ozi boylarında yaptırılan kalelelerin yıkımına razı olduklarına, topların tesliminde Rus ordusunun çekilme imkanı kalmayacağı, Tatar ve İsveçlinin, Lehlinin hücumlarından korktukları konusunda açıklamalar yaptı.

Mehmed Paşa, Şafirov’un itirazlarını kabul etmedi ve ilk teklifinde ısrar etti. Görüşme kesilmek ve Şafirov Otağ-ı asafiden çıkmak üzere iken, Seyfullah Ağa’nın teklifi üzerine Rus temsilcilerine bir kerem nişanesi olmak üzere kahve ikram edilmesini kabul eden sadrazam Paşa, onun Kapıcıbaşı çadırında ağırlanmasını buyurdu. Şafirov burada sadaret kethüdası Osman Ağa ile yalnızca görüşmek imkanını buldu ve konuları ele alarak İsveç probleminin anlaşma konusu dışında bırakıldığı, müzakerelerin sadece Osmanlı-Rus münasebetleri ile ilgili karara vardıkları anlaşılıyor. Bu durumda Rus çarının ve ordusunun teslim olması artık söz konusu değildi. Alınan kararın ordu ileri gelenlerine duyurulması sebebiyle toplantı yaptı. Toplantıya Devlet Giray’dan başka Poniatowski de çağrıldı. Kırım Hanı ve İsveç elçisi sulh müzakerelerine taraflı olmadılarsa da ordu erkanı ve sadrazam görüşlerinde ısrar ettiler. Neticede sadaret kethüdası Osman Ağa ile Mektupçu Ömer Efendi Osmanlı murahhasları seçilmekle ateşkes kararı alındı ve 21 Temmuz akşam üstü Prut Seferi kesinlikle bitmiş oldu.

1699 Karlofça ve 1700 İstanbul antlaşmaları için yapılan müzakereler ayları aldığı halde Prut Antlaşması 10-12 saat içinde sonuçlanması bakımından önemlidir (23 Temmuz 1711).

Gereken sulh protokolünün ana hatları şöyle bağlanmıştı:

1-Azak Kalesi’nin alındığı şekilde Osmanlı ordusuna teslimi;

2-Taygan, Kamenka ve Şamar dolaylarında yaptırılan kale ve müstahkem mevkilerin yıktırılması;

3-Lehistan ve Kırım Hanlığı’na bağlı Kazak topluluklarına Rusya hükumetinin müdahale etmemesi;

4-İstanbul’daki Rusya ikamet elçiliğinin kaldırılması;

5-İsveç kralının memleketine gitmesine engel olunmaması ve Rusya ile İsveç arasındaki ihtilafın Osmanlı Devleti’nin müdahalesi olmadan kendi aralarında halledilmesi;

6-Rus ordusunun ana yurduna çekilmesi sırasında Osmanlı eyalet kuvvetlerinin ve Tatar askerlerinin saldırılarının önlenmesi;

7-Rus murahhasları Peter Şafirov ile Şeremetev oğlu Boris’in memleketlerine dönmelerine izin verilmesi şeklinde tespit olundu.

Prut Antlaşması, Divan-ı Hümayun’da hoş görülmediği gibi Baltacı Mehmed Paşa, Kethüda Osman Ağa ile Mektupçu Ömer Efendi, Rus çarından rüşvet almaları sebebiyle ağır cezalandırıldılar.