AYNALIKAVAK TENKİHNAMESİ ( 10 MART 1779 )

İstanbul’da Haliç’te, Aynalıkavak Kasrı’nda Osmanlı Devleti ile Rusya arasında 10 Mart 1779 tarihinde imzalanan antlaşma.

Küçük Kaynarca Antlaşması (21 Temmuz 1774) ve bunun bazı hükümlerini kısmen düzelten İstanbul Antlaşması (Şubat 1775) ile Kırım bağımsız bir devlet olunca Ruslar Kırım’ın iç işlerine karışmak ve Kırım’da hükumete karşı ayaklanmalar hazırlayarak bu yeni devletin işlerini bozmak siyasetine kuvvet vermişlerdir. Rusya Çariçesi II. Katerina, Kırım’da bulunan tebasının bu iç ayaklanmalardan ve asayişsizlikten zarar gördüğünü ileri sürerek evvelce Peters-burg’a yanaşmış bulunan Şahin Giray adlı bir Kırımlı prensi zorla Kırım Hanı yaptırmıştır (1777). Bu durum Kırım Türklerini kızdırmış ve Babıali’ye şikayetlerine sebep olmuştur. Kırım olaylarını dikkatle incelemekte olan Babıali de işe karışmış ve Selim Giray’ı han olarak Kırım’a göndermiştir. Şahin Giray, Selim Giray çarpışması Rus kuvvetine dayanan birincinin üstünlüğü ile sona ermiş ve Selim Giray İstanbul’a dönmüştür. Bunun üzerine Osmanlı Devleti Rusya’ya savaş açmağa ve Karadeniz yoluyla Kırım’a asker göndermeğe karar vermişse de bu savaşı kendi çıkarına uygun görmeyen Fransa araya girmiş ve Aynalıkavak Ten-kihnamesi imza ile Kaynarca Antlaşması’nın bazı maddeleri açıklanmıştır.

Osmanlı Devleti Şahin Giray in hanlığını tanıyacak, Ruslar da üç ay içinde Kırım’daki askerlerini çekeceklerdi. Antlaşma metni özetle şöyledir:

Kırım egemen bir devlettir. Cengiz (Çingiz) soyundan bir prens halkın oyu ile "han" seçilir. Osmanlı hükümdarı aynı zamanda Müslümanların halifesi olduğundan han ve Kırım halkı bu seçimin şeran takdis edilmesini padişahtan isterler. Rusya bu dini işlere karışmayacak, Osmanlı Devleti de dini meseleler dışında Kırım’ın idari işlerine ve Kırım Devleti’nin bağımsızlığına hiçbir suretle karışmamayı taahhüt edecektir. Hanlık boşalırsa, halkın seçeceği yeni hanı halife itiraz etmeden takdis edecektir. Kaynarca Antlaşması ile Kırım üzerindeki haklarından vazgeçen Osmanlı hükümdarı bu haklarını geri almak için teşebbüste bulunmayacaktır. Kırım’da olağanüstü bir olay çıkarsa iki devlet birbiri ile anlaşmadan işe karışmayacaklardır. Rusya’ya Karadeniz ve Akdeniz’de (Fransızlar ile İngilizlere olduğu gibi) serbest ticaret hakkı tanınacaktır.

Aynalıkavak Tenkihnamesi, süresiz olarak imzalanmış olan Küçük Kaynarca Antlaşması’nı pekiştirmiştir.