DENİZ HARP OKULU

Türk deniz kuvvetlerine subay yetiştiren okul.

I. Mahmud zamanında Humbarahane ile birlikte Üsküdar Mühendishanesi’nin (Topçu Okulu) kurulması ile deniz subayları yetiştirilmeye başlandı ise de (1734) Yeniçerilerin direnişi üzerine okul subay yetiştirmeden kapatıldı. Bu okulda mühendis yetiştirmekten çok, teknik bilgili subay çıkarılması düşünülmüştü.

Deniz Harp Okulu’nu Mühendishane-i Bahri adı ile I. Abdülhamid zamanında Kapdan-ı Derya Cezayirli Hasan Paşa kurdu ve Fransız uzman subaylarının katılmaları ile 18 Kasım 1776’da öğretime başlandı. Okul, biri gemi seyri (seyr-i sefain), öteki gemi yapımı (inşa-ı sefain) olmak üzere iki bölüme ayrılmıştı. Kasımpaşa’da küçük bir yapıda öğretim yapmakta olan bu okulun öğrencileri, Devlet Mühendis Okulu (Mühendishane-i Amire)’nun kurulması ile haftanın iki günü öğrenimlerini burada yaptılar.

Deniz Okulu’ndan başarı ile çıkan subaylar donanmaya katip yardımcısı unvanı ile katılırlardı. Bu ad, genç subayların hem seyir hesabı hem de muhasebe işlerini yapmalarından ileri gelmişti. Adı sonradan mühendis olan katip yardımcılığından katip, yüzbaşı, kolağası rütbelerini geçerek kuvvet kaptanı (binbaşı) olanlar ve sınavda başarı gösterenler güverte subayı sayılırlardı.

Mühendishane-i Amire’nin açılması ve Halıcıoğlu’ndaki okul yapısının bitmesi üzerine (1795), Bahriye Mühendis Okulu, kısa bir süre bu okulla birleştirildi.

Deniz subayı yetiştirme amacının yitirilmekte olduğunu gören Kapdan-ı Derya Küçük Hüseyin Paşa, Bahriye Mühendis Okulu’nu ayırmayı başardı (1796). Ancak, Mısır’ın alınması planını hazırlamakta olan Napoleon Bonaparte, subay vermeyerek bu programın gerçekleşmesine engel oldu. Kasımpaşa’daki okulun yanması ile okul Parmakkapı’daki Bıçakhane binasına taşındı. Bu güçlükle birlikte öğretmen ve öğrencilere verilen aylıkların azlığı yüzünden verimsiz bir halde varlığını devam ettirmeye çalıştı. Bu arada Vaka-i Hayriye meydana gelmiş, Mehmed Hüsrev Paşa’nın teklifiyle öğretimde önemli değişiklikler yapılmış, sonra şimdi Deniz Hastanesi olan Kasımpaşa’daki yeni yapısı ile okul düzene girmiştir (1838).

Tanzimat hareketleri sırasında adı Mekteb-i Bahriye olan okulun komutanı Patrona Mustafa Paşa’nın 1847’de kökten ıslah teklifiyle (öğrenci sayısının azaltılması, sınavların her yıl yapılması, Darülfünun’a giriş hakkı olan öğrencilerin alınması gibi şartlar konması ve ders programlarının düzeltilmesi) önemli bir gelişme görülmüştür. Bu yeniliklerin kabul edilmesi sonucunda öğrenci sağlamak için kara kuvvetlerindekine paralel olarak, dört sınıflı Bahriye İdadisi sınıfları, buna kaynak olmak üzere Bahriye Rüştiyesi açıldı. Bahriye Okulu’nun son iki sınıfının öğretimi de öğrenciler okul gemilerinde çalıştırılarak yaptırıldı.

Kasımpaşa’daki binasının Deniz Hastanesi haline getirilmesi üzerine Bahriye Okulu 1851’de Heybeliada’ya taşındı ve buradaki kuruluşları da geliştirildi.