LOZAN BARIŞ ANTLAŞMASI (24 TEMMUZ 1923)

Türkiye Cumhuriyeti Devleti ile I.Dünya Savaşı’nın galipleri arasında imzalanan antlaşma.

SINIRLAR

YUNAN SINIRI :

Trakya’daki sınırımız: Meriç Nehrinin Talveg (nehrin en derin geçtiği farz edilen hat) çizgisi olarak benimsenmiştir. Karaağaç savaş tazminatı olarak Türkiye’ye verilmiştir.

SURİYE SINIRI :

30 Ekim 1921 tarihli Ankara Antlaşması’nda tespit edilen sınır benimsenmiştir.

IRAK SINIRI :

Lozan Antlaşması’nda çözümlenememiştir.Türkiye ile Irak’ın mandater devleti olarak İngiltere arasında yapılacak ikili görüşmelerle çözümlenmesi,eğer bu mümkün olmazsa sorunun Milletler Cemiyeti Genel Kurulunda görüşülmesi esasa bağlanmıştır. Türkiye ile İngiltere arasında yapılan görüşmelerle çözüme kavuşturulamayınca sorun Milletler Cemiyetine intikal etmiş, Milletler Cemiyeti Daimi Adalet Divanının kararı sonucu Musul-Kerkük ve Süleymaniye Irak’a bırakılmıştır. 1926 yılında Türkiye ile İngiltere arasında yapılan Ankara Antlaşması ile Türkiye Musul-Kerkük ve Süleymaniye’deki iddiasından, Musul Petrolleri gelirinin % 10’u her yıl Türkiye’ye verilmek şartıyla vazgeçmiştir.

AZINLIKLAR

AZINLIK :

Rum, Ermeni ve Yahudiler Azınlık olarak tanımlanmıştır.

HUKUK :

Azınlıkların kendi cemaat hukuklarının geçerli olduğu belirtilmiştir. (1926 yılında Laik nitelikli Medeni Kanun kabul edilince bu ayrıcalık ortadan kalkmıştır.)

EĞİTİM :

Azınlıklara kendi eğitim kurumlarını kurup işletme hakkı tanınmıştır. (Türkiye, 3 Mart 1924 tarihinde kabul ettiği “Tevhid-i Tedrisat Kanunu” ile azınlık okulları, planlama, uygulama ve denetim açısından Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlamıştır.)

DİN :

Azınlıklara Türk kanunlarına aykırı olmamak şartıyla her türlü dinsel özgürlük tanınmıştır.

PATRİKHANE:

Fener Rum Patriği’nin sadece Türkiye’de (İstanbul’da) bulunan Rum Ortodoks kiliselerinin dini lideri olduğu belirtilmiştir. Patriğin Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı ve nüfus değişimine tabi olmayan Rumlar arasından seçilmesi esası getirilmiştir.

KAPİTÜLASTONLAR:

Lozan Barış Antlaşması hükümlerine göre her türlü kapitülasyon kaldırılmıştır.

DEVLET BORÇLARI:

Osmanlı Devletinden ayrılan diğer devletlere de paylaştırılmış ve altın yerine kağıt Fransız Frangı üzerinden ödenmesi kararlaştırılmıştır.

ADALAR:

Bozcaada, Gökçeada ve üç mil içindeki Ege adaları Türkiye’ye bırakılmıştır. (Osmanlı Devleti Uşi Antlaşması ile Oniki Ada’yı İtalya’ya, Atina Antlaşması ile diğer Ege Adalarını Yunanistan’a bırakmıştır.)

BOĞAZLAR:

Boğazlar askersizleştirildi, Uluslararası bir Boğazlar Komisyonu oluşturularak geçişe ilişkin kurallar koyma ve uygulama yetkisi bu komisyona verildi.

NÜFUS DEĞİŞİMİ :

Batı Trakya’daki Türkler ve İstanbul’daki Rumlar hariç, Yunanistan’daki Türkler ile Türkiye’deki Rumların karşılıklı olarak değiştirilmesi kararlaştırılmıştır.

YABANCI OKULLAR:

Lozan Antlaşması’nda görüşüldüğü halde çözümlenememiştir. (Türkiye, 3 Mart 1924 tarihinde kabul ettiği “Tevhid-i Tedrisat Kanunu” ile yabancı okulları, planlama, uygulama ve denetim açısından Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlamıştır. Bu kuralları kabul etmeyen okullar kapatılmıştır.)