ÇEŞME SAVAŞI (5-6 TEMMUZ 1770)

Rus filosunun tarihte ilk kez, Akdeniz sularına Cebelitarık’ı geçerek gelmesi ile meydana gelen deniz savaşı.

Leh meselesi ve Balkan halklarının Osmanlılara karşı ayaklandırılması, bu savaşın temelindeki sebepleri oluşturmaktadır.

İngilizlerin lojistik ve askeri desteği ile Akdeniz’e giren Rus filosu Mora’da Rum halkı ayaklandırdı. Osmanlı donanmasıyla ufak tefek çatışmalar olmuşsa da asıl çatışma Çeşme limanında destek kuvvet bekleyen Osmanlı donanması ile olmuştur.

Savunması zayıf ve küçük bir liman olan Çeşme’de bulunmanın sakıncalarını kavramayan, Donanma Komutanı Hüsamettin zamanında donanma güvenliğini sağlayamamıştır.

Bir Rum gemicisinden Osmanlı donanmasının yerini öğrenen Rus donanması, Koyun Adaları- Çeşme doğrultusunda yol alırken, Osmanlı donanması ile Çeşme limanının kuzeydoğusunda karşılaştı.

5 Temmuz 177O’te 9’u kalyon, 18 gemili Rus donanması Kayalı Burun ile Toprak Adası arasında 10’u kalyon, çoğu küçük 30 parçalık üstün Osmanlı donanmasına saldırdı. Savaş sırasında Orlov’un sancak gemisi ile Cezayirli Hasan Bey’in bindiği gemi arasında borda bordaya vuruşmada önce Rus, sonra Osmanlı gemileri tutuştu. Amiral Orlov filika ile canını kurtarırken, gemisinin güvertesinde en sona kalan Cezayirli Hasan Bey de kendini denize atarak kıyıya çıktı. Yanan Osmanlı gemisi rüzgarla limana doğru yol aldı. Akşam üstü donanmanın diğer gemileri de limana sığındılar. Böylece tehlikeli bir hedef meydana getirdiler.

Rus donanması üç ateş gemisi hazırlayıp sabah ateşe başladılar. Bu savaş sırasında Osmanlı donanmasında çıkan yangın kısa zamanda gemilerin yanmasına sebep oldu (6 Temmuz 1770). Kurtulan bir kalyon, birkaç küçük gemi de Sakız’a sığındı.

Sonraki günlerde Rus donanması Sakız’ı bombardıman etti. Amiral Elphinstone, Osmanlı donanmasının saf dışı edilmiş olmasından aldığı cesaretle Çanakkale Boğazı’ndan geçerek İstanbul’u bombardıman etmeyi teklif ettiyse de Orlov bunu kabul etmedi. Çeşme baskını, Osmanlı- Rus Savaşı’nın sonunda Küçük Kaynarca Antlaşması’nın imzalanmasında Ruslara büyük faydalar sağladı.