HADEME-İ HÜMAYUN

Osmanlılarda saray hizmetinde bulunanlar için kullanılan bir tabirdir.

Bu terimin ne zaman ve hangi çeşit görevliler için kullanıldığı kesin olarak bilinmemekle birlikte Yeniçeri Ocağı’nın kaldırılması sonucu ortaya çıkmış olabileceği tahmin edilmektedir. II. Abdülhamid zamanında Avrupa saraylarına özenilerek kurulduğu sanılmaktadır. Kaldırılan Yeniçeri Ocağı’nın sarayda yaptığı işin benzerini yapmak amacıyla oluşturduğu ileri sürülmektedir.

II. Abdülhamid döneminde sayıları çok artan Hademe-i Hümayun teşkilatı arasından padişahın seçtiği birkaç kişi, özel haber alma işleri ile görevlendirilir ve rütbe verilirdi.

1908’de Hademe-i Hümayun teşkilatı yeniden düzenlendi; askerlik çağında olanlar askere alındı, yaşı ilerlemiş olanlar emekliye ayrıldı. 31 Mart 1909 inkılabından sonra ise sayıları azaltıldı, görev yetkileri sınırlandırıldı. Osmanlı saltanatının son zamanlarına kadar iş başında bulunan bu teşkilat, saltanatla birlikte ortadan kaldırıldı.