OSMAN PAŞA (GAZİ, MÜŞİR) (1832-1900)

Ünlü Türk komutanı ve Plevne kahramanı.

Tokat’ta doğdu. Yağcıoğulları ailesine mensuptur. Soğukçeşme veya Beşiktaş Askeri Rüşdiyesi’ni bitirdikten sonra Kuleli Askeri İdadisi’ne girdi, 1853’de Harb Okulu’nu bitirdi. Teğmen rütbesi ile aynı okulun Erkan-ı harb sınıflarına devam ederken, Kırım Savaşı’nın başlaması üzerine Tuna cephesine gönderildi. Savaştan sonra yüzbaşı rütbesi ile Erkan-ı harp öğrenimini de tamamlamış ve kolağası rütbesi ile Seraskerlik dairesinde görev almıştır. 1857’de Batı Anadolu’nun haritasını, bilhassa Bursa’nın topografyasını yapmakla görevlendirildi. Daha sonra Teselya Ordusu’nun Yenişehir fırkasında ve Lübnan’da görev aldı. Girit ayaklanmasının patlak vermesi üzerine, serdar-ı ekrem Ömer Paşa’nın maiyetinde, Girit’te asilere karşı girişilen harekatta başarı gösterdi ve 1866’da albaylığa yükseldi. Bir süre sonra da VII. Yemen ordusunda görevlendirildi ve general olarak fırka komutanlığına tayin edildi. Bosna ve Hersek ayaklanmasının baş göstermesi üzerine, Niş fırkası komutanlığına getirildi. Sırbistan Prensliği’nin Osmanlı Devleti’ne savaş açması karşısında, serdar-ı ekrem Çırpanlı Abdülkerim Nadir Paşa’nın komutası altında, 18 Ekimde Zayçar kasabasını işgal etti. Taşkent Fatihi diye tanınan Rus mareşali Tchernaieff komutasındaki Sırp ordusunun yenilgiye uğratılmasında büyük rol oynadı. Bu başarıları üzerine müşirliğe yükseltildi. Osmanlı- Rus Savaşı’nın başlaması ile Vidin ve Rahova komutanı olarak görev aldı. Mehmed Ali Paşa’nın doğudan, Osman Paşanın da batıdan Tuna boyunca ilerleyerek Rus ricat hattının kesilmesi planının uygulanmasında Plevne’ye kadar ilerledi ve bu kasabayı, Rus işgalinden kurtararak tahkim etti. Rus Başkomutanı Grandük Nikola, doğmakta olan tehlikeyi fark ederek Osman Paşa kuvvetlerine saldırdı ise de Osman Paşa, XIX. yüzyılın en şanlı müdafaalarından birini yaptı.

Bu kahramanca müdafaa sırasında yaralanıp, Vit suyu kenarında bir evde tedavi edilirken, Rus generali Ganetsky eve gelerek onu teslim aldı. Az sonra Grandük Nikola da gelip, Paşa’nın hatırını sormak nezaketinde bulundu. Bogot karargahında Çar II. Nikola tarafından gösterdiği üstün kahramanlığa uygun ve saygılı bir şekilde kabul edilen Osman Paşa, 4 gün tedavi edildikten sonra Kichinef’e oradan da Kharkof’a götürüldü. Esareti süresince iki ay kadar Rus devletince bir misafir gibi ağırlandı. Ayastefanos Antlaşması’nın imzalanmasından sonra, İstanbul’a gelerek sevgi ile karşılandı. Sultan II. Abdülhamid ona Hassa müşirliği görevini verdi. Osman Paşa, Ali Suavi olayında ferik Eğinli Said Paşa’nın görevden alınması üzerine Mabeyn müşiri oldu. Mabeyn müşirliği üzerinde kalmak şartıyla, Aralık 1878-Temmuz 1880, Ocak 1881, Aralık 1882, Ocak 1883,Eylül 1885 ve Ağustos 1891’de dört kere seraskerlik makamına getirildi. 1897 Osmanlı-Yunan savaşında Ethem Paşa’nın harekatı ağırdan almasından telaşlanan Sultan II. Abdülhamid’in isteği üzerine başkomutanlığa tayin edilerek görünüşte teftiş görevi ile Selanik’e gitti. Bu sırada Osmanlı kuvvetlerinin başarılı faaliyetleri haber alınınca, Osman Paşa’ya Selanik’te kalması bildirildi.

5 Nisan 1900’de öldü ve vasiyeti gereğince, Fatih Camii’nin bahçesine gömüldü.