MEHMED VI. (VAHİDEDDİN) (1861-1926)

Osmanlı hanedanından otuz altıncı padişah.

Babası Sultan Abdülmecid’dir. 3 Temmuz 1918’de tahta çıktı. Tahta çıktığında I. Dünya Savaşı sona ermişti ve Mondros Mütarekesi’nin görüşmeleri yapılıyordu. VI. Mehmed Mondros’a gidecek heyetin başına, eniştesi Damad Ferid Paşa’yı getirmek istemişse de bu başta sadrazam olmak üzere kabine üyelerince büyük tepkiyle karşılanmış ve heyet başkanlığına Bahriye nazırı Rauf Bey (Orbay) getirilmiştir. Mondros Mütarekesi’nin imzalanmasından sonra İtilaf devletleri tarafından ülkesinin çeşitli yerlerini işgal harekatına seyirci kalındı. Ayrıca hükumetteki İttihatçı bakanların görevlerine son verildi.

İtilaf devletlerinin isteklerine uyularak Meclis-i Mebusan dağıtıldı. VI. Mehmed, İtilaf devletlerinin her isteklerini yerine getiriyordu. Onun döneminde birçok sadrazam azl ve tayin edildi. Sonuçta İtilaf devletlerinin istekleriyle Damad Ferid Paşa sadrazam tayin edildi (4 Mart 1919). İtilaf devletleri Mondros Mütarekesi’nin 7. maddesine dayanarak ülkenin çeşitli yerlerini aralarında paylaştılar.

VI. Mehmed, bunun üzerine Damad Ferid Paşa’yı istifaya zorladı ve yine Damad Ferid Paşa’yı hükumeti, daha yumuşak siyaset takip edebilecek kişilerden kurması şartıyla sadarete getirdi.

Mustafa Kemal Paşa, 16 Mayıs 1919’da 9. Ordu müfettişliğine tayin ile Anadolu’ya gönderildi. 19 Mayısta Samsun’a çıktıktan sonra Mustafa Kemal Paşa General Milne’nin VI. Mehmed’i uyarması üzerine geri çağrıldı. Ancak Mustafa Kemal Paşa bu emri dinlememiştir. Daha sonra da Mustafa Kemal Paşa’nın tutuklanması için emir verildi. Bu da gerçekleştirilmedi. Bunun üzerine VI. Mehmed, sadarete Ali Rıza Paşa’yı getirdi. Ali Rıza Paşa hükumeti ile Ankara hükumeti arasında Amasya’da görüşmeler yapıldı ve çeşitli anlaşmalar imzalandı.

VI. Mehmed sadrazamın isteği ile Meclis-i Mebusan’ı tekrar açtı (12 Ocak 1920). Ancak kısa bir süre sonra İtilâf devletleri İstanbul’u işgal ettiler. Meclis-i Mebusan kapandı; mülki ve askeri birçok görevli Malta’ya sürüldüler. VI. Mehmed Damad Ferid Paşa’yı tekrar sadrazam tayin etti. Bu dönemde Ankara’da T.B.M.M. kuruldu. VI. Mehmed şeyhülislamdan Ankara hükumetinin meşru olmadığı yolunda aldığı fetvayı Anadolu’da dağıtarak, iç ayaklanmaların çıkmasını sağladı.

İstanbul hükumeti, 10 Ağustos 1920’de Sevr Antlaşması’nı imzalayarak devleti tamamen yıkılmaya mahkum etti. Bu sırada Anadolu’da Milli Mücadele bütün hızıyla devam ediyordu. 30 Ağustos 1922’de noktalanan Türk taarruzları sonunda İtilaf devletleriyle Ankara hükumeti arasında Mudanya Mütarekesi’nin imzası ile VI. Mehmed’in durumu oldukça güçleşti.

T.B.M.M. 1 Kasım 1922’de saltanat ve hilafetin ayrıldığı ve saltanatın kaldırıldığını ilan etti. 4 Kasım 1922’de Tevfik Paşa hükumeti VI. Mehmed’e istifasını verdi. VI. Mehmed yeni bir sadrazam seçmeyerek T.B.M.M.’nin kararına uydu. Bunu yaparken de halife olarak kalabileceğini ümit ediyordu. Ancak 17 Kasım 1922’de general Harrington’dan bir yazı ile İstanbul’dan ayrılması için gerekli yardımın yapılmasını rica etti. Bu durum olumlu karşılandı ve aynı gün İngiliz Malaya zırhlısına binerek İstanbul’dan ayrıldı.

18 Kasımda VI. Mehmed’in yerine Abdülmecid Efendi halife ilan edildi. VI. Mehmed önce Malta’ya gitti. Burada İngiliz ve Arapların yardımıyla halifeliğini sürdürebileceğini düşündü ise de bu gerçekleşmemiştir. Sonra Şerif Hüseyin’in daveti üzerine Mekke’ye geldi. Mekke’den San Remo’ya gitti ve oraya yerleşti.

16 Mayıs 1926’da San Remo şehrinde öldü.