İRADE

Sözlük manası dilemek, arzu etmek, meram etmektir.

İrade-i Aliyye:

Sadrazam tarafından verilen emir yerinde kullanılır bir tabirdir. Bu emir yazılı olabileceği gibi şifahi de olurdu. Yazılı olan iradeye işarat-ı aliyye de denirdi.

İrade-i Seniyye:

Padişahın bir işin yapılması veya yapılamaması hakkında verdiği emir yerinde kullanılır bir tabirdir. Başlangıçta iradeler şifahi olurdu. Daha sonra Ma-beyn başkatibinin imzasını taşıyan yazılı kağıtlarla bildirilmiştir. İradeler iki çeşit olurdu. Ya padişah kendisine sunulan kağıt üzerine düşüncelerini ekler, ya da herhangi bir iş hakkında arzusunu bir kağıt üzerine yazardı. Tanzimat’tan önce sadrazamlar tarafından padişaha takdim olunan telhislerin baş tarafına padişah kendi kalemiyle düşüncelerini yazardı. Gerek buna gerekse beyaz üzerine yazılan hatt-ı hümayun denilen ikinci iradeye padişah tarafından imza konulmazdı.

İrade-i Şahane:

Padişahın emri anlamında kullanılır bir tabirdir.