EVLAD-I FATİHAN

Osmanlı Devleti’nde XVIII. yüzyılda meydana getirilen bir askeri teşkilatın adı.

XVII. yüzyılda akıncı ve yürük teşkilatında ortaya çıkan çözülme, Osmanlı Devleti’nin Rumeli’deki savaş gücünün azalmasına yol açmıştı. Yoklamalarda eşkinci veya yamak olarak kayıtlı bulunanların yerlerinde olmadıkları, sefer zamanlarında da bunlara bırakılan askeri görevlerin yapılmadığı görülmekte idi. İkinci Viyana kuşatmasından (1683) sonra sürekli savaşma durumu Rumeli yerli kulları arasındaki bu aksaklığın düzeltilmesini zorunlu kılıyordu. 1691 ‘de çıkarılan bir fermanla Rumeli’deki yürükler sağ, sol ve orta kolda yeniden yoklamaya tabii tutuldular. Evlad-ı Fatihan adı altında yeniden bir disiplin altına alındılar. Böylece eski yürük ve tatar göçebe toplulukları yerleşik hayata geçmiş olsalar dahi, yeni bir kuruluş halinde, yine askeri bir hizmetle Evlad-ı Fatihan’da görev aldılar. Bu göreve tayin edilen vezir veya beylerbeyleri ise "yürük hakimi" adiyle anıldılar.

1697’de yürük hakimi Çakırcı Hasan Paşa’nın yapmış olduğu yoklamaya göre, Evlad-ı Fatihan 1116 hane ve 16582 kişi olarak tespit olundu. Bunlardan her altısından biri kendi çeribaşlarının emri altında sefere gitmekle görevlendirildiler.

Evlad-ı Fatihan’ı Çeribaşıları (yürük teşkilütında serasker) yönetmekte idi. Kapıcıbaşı rütbesinde bulunan zabitleri ise İstanbul’da otururlardı.

Bu teşkilat kuruluş yıllarında sadece Rumeli’deki askeri faaliyetlere katılmakla yükümlü idi. Ancak yüzyılın sonlarına doğru imparatorluğun çeşitli yerlerinde görev almışlardır (Gürcistan ve İran seferleri gibi).

1826’da 24 grupta toplanarak, dört tabur haline getirildiler. Kaza müdürü derecesinde olan çeribaşıların yanına kolağaları, yüzbaşı ve mülazım rütbesinde subaylar da verildi. Bir süre sonra bu taburlar alay haline getirildi.

1846’da da 1691’den beri hizmet eden bu teşkilat kaldırılmıştır.