BURSA

Osmanlı başkentelerinden.

Bursa 1261’den 1287 yılına kadar Bizanslıların hakimiyeti altında ve tekfurluk olarak yönetilmiştir. 1287’de Osman Gazi’nin İnegöl tefkurunu Domaniç’te yenmesiyle Osmanlılar Bursa topraklarına girmişlerdir. Daha sonra Bursa ve çevresinde fetihlere başlayan Osmanlılar Yarhisar, İnegöl, Köprühisar ve Yenişehir’i aldılar. Osman Gazi’nin bu ilerlemesini durdurmak isteyen Bursa tekfuru, Orhaneli (Atranos), Kite ve Kestel tekfurlarıyla birleşti. Bizans imparatorunun da yardımıyla, 1301’de İznik’le Gemlik arasında Koyunhisar denilen yerde yapılan savaş Bizanslıların yenilmesiyle sonuçlandı. 1315’ten sonra da Bursa’nın çevresindeki birçok yerleşme yeri Osmanlıların eline geçti.

Orhan Gazi, 1325’de Atranos (Orhaneli)’u aldı ve Bursa’yı kuşattı. Kuşatmayı kaldıran Bursa tekfuru, şehri Orhan Gazi’ye teslim etti (1326). Bursa’nın alınması Osmanlı Beyligi’nin gelişmesinde bir dönüm noktası olmuştur.

Bursa Osmanlıların eline geçtikten sonra başkent ilan edildi; 1335’ten sonra da sürekli başkent oldu. İlk Osmanlı akçesi 1327’de Bursa’da bastırıldı.

Bursa ve çevresindeki fetihler tamamlanmış fakat önemli bir merkez olan İznik daha ele geçmemişti. Orhan Gazi, burayı da beyliğe katmak için İznik’i kuşattı. Bizans İmparatoru III. Andronikos’un kurtarma çabaları İznık’in Osmanlıların eline geçmesine engel olamadı (1330). İznik 1331-1335 yılları arasında beyliğin başkenti oldu. Osmanlılar 1334’de de Bursa’nın önemli bir limanı olan Gemlik’i aldılar.

I.Murad tahta çıkınca 1365’te devletin başkentini Bursa’dan Edirne’ye nakletti, fakat Bursa önemini sürdürüyordu. Fatih’e kadar bütün Osmanlı padişahlarının tahta çıkışları ve cenaze merasimleri Bursa’da yapıldı.

Ankara Savaşı’ndan sonra Bursa, Timur’un işgaline uğradı. Timur çekildikten sonra tekrar Osmanlılara geçti. Çelebi Sultan Mehmed’in, kardeşi Musa Çelebi ile uğraştığı sırada Karamanoğlu Mehmed Bey tarafından kuşatıldı ise de ele geçirilemedi. II. Murad devrinden itibaren padişahların genellikle Edirne’de oturmaları yüzünden Bursa önemini kaybetmeğe başladı. İstanbul’un fethinden sonra ise siyaset ve ilim merkezi olarak değerini tamamen kaybetti.

II.Bayezid devrinde Bursa’yı ele geçiren Cem, burada 18 gün kalarak padişahlık etti ve adına para bastırdı.

Anadolu ayaklanmaları sırasında Celalilerden Kalenderoğlu tarafından yağma edilen Bursa, Abaza Hasan Paşa’nın ayaklanmasında da oldukça sıkıntılı günler geçirdi. 1855 yılında meydana gelen bir zelzelede kıymetli abidelerinin çoğu hasara uğradı.

Bursa, İstanbul’un fethinden sonra, merkezi Kütahya’da olan Anadolu Beylerbeyliği’ne bağlı bir sancak beyliği halinde idare edildi, 1841 tarihinden sonra da önemli bir vilayet (Hüdavendigar vilâyeti) merkezi oldu. Buraya tayin edilen valilerden Ahmed Vefik Paşa zamanında şehirde bir tiyatro binası yapıldı.

I.Dünya Savaşı’ndan bir süre sonra Bursa, Yunan askeri kuvvetleri tarafından işgal edildi (9 Temmuz 1920). Bu işgal iki yıl sürdü. Bu süre içinde Bursalılar çok acı günler yaşadılar. Şehir 12 Eylül 1922 tarihinde kurtarıldı.