BALTA LİMANI ANTLAŞMALARI

XIX. yüzyılın ilk yarısında Boğaziçi’nin Rumeli kıyısında, Balta Burnu ile Boyacıköy arasındaki Balta Limanı adını taşıyan yerde, devlet büyükleri yalılar yaptırmışlardı. Bu yalıların en önemlisi Mustafa Reşit Paşa’nın yaptırdığı kagir yalıdır. Balta Limanı antlaşmaları adı verilen antlaşmaların, yabancı devletlerle yapılan siyasi müzakereleri, bu yalıda cereyan etmiştir. Bu çok önemli siyasi müzakerelerin sonunda da antlaşmaların imzalanması yine Balta Limanı Yalısı’nda gerçekleşmiştir.

Bu antlaşmaların içinde en önemlisi ve üzerinde en çok konuşulanı 1838’de Mustafa Reşid Paşa Hariciye Nazırı iken imzalanan 16 Ağustos 1838 tarihli İngiltere ile yapılan ticaret antlaşmasıdır. Reşid Paşa’nın bu antlaşma ile ilgili bir yazısında, "İlk defa hücuma uğradığım ve siyasi düşmanlarımın en ağır tenkitlerine maruz kaldığım antlaşma budur" diye yazılıdır.

O dönemde dışişlerinin yürütülmesinde Reşid Paşa’ya yardımcılık yapmak üzere, Kani Bey ve Nuri Efendi hizmet ediyorlardı. Böylece Osmanlı Hariciye Nazırı’nın yanında oluşan bu heyete karşı, İngilizler, İngiltere Büyükelçiliği Başkatibi Bulver ve Başkonsolos Kartwitght’i siyasi müzakerelere memur ettiler.

Büyükelçi Ponsonley ile Reşid Paşa’nın antlaşmayı imzalamaları bu heyetlerin sürekli çalışmaları ile gerçekleşmiş ve bu ünlü ticaret antlaşması Balta Limanı Yalısı’nda imzalanmıştır.

Bu antlaşmanın imzalanmasından sonra diğer Avrupa devletleri de Balta Limanı Yalısı’nda siyasi müzakereler yaparak çeşitli ticaret antlaşmaları imzalamışlardır.

İngiltere ile imzalanan bu ticaret antlaşmasının, İngiltere’nin ekonomik çıkarlarına uygun olarak düzenlendiği ve Osmanlı ekonomisini tahrip ettiği ileri sürülmektedir.

Mısır Valisi Mehmed Ali Paşa’nın isyanı yüzünden, Osmanlı Devleti’nin uğradığı mağlubiyetleri önlemek için İngiltere’nin yardımı sağlanmak istenmiş ve Osmanlı ekonomisinin büyük zararlara uğramasına göz yumulmuştur.

Bu bakımdan Balta Limanı Antlaşması, Tanzimat döneminin başansız belgeleri arasında yer almaktadır.