ATÂULLAH EFENDİ (ŞANİZADE MEHMED) (1771 – 1826)

Vak’anüvis, hekim, kadı, yazar, hattat, müderris ve divan şairi.

İstanbul’da doğdu. Medine kadısı Sadık Efendi’nin oğludur. Sülüs ve nesih yazı için hattat İsmail Zühdü’den icazet aldı. Talik yazıyı ise Esad Yesari’den öğrendi. Süleymaniye Medresesi’nde tıp, Mühendishane’de matematik ve astronomi öğrenimi görerek 1785 yılında müderris oldu. Devrinin en büyük hekimi olduğu halde Halet Efendi’nin II. Mahmud üzerindeki etkisi yüzünden Hekimbaşı olamadı. Ancak Eyüp Kadısı ve Mekke Mollası olabildi.

1819-1821 yılları arasında Vak’anüvislik yaptı. Vak’anüvislikten de azledilerek, Bektaşilik damgası ile, 1826 yılında sürgüne gönderildiği Tire’de 55 yaşında vefat etti. Mezarı Tire’de kışla yakınındaki mezarlıktadır.

Arapça, Farsça, Latince ve Fransızca biliyordu.

Eserleri:

Tarih-i Şanizade (Mütercim Asım tarihinin devamı 1807-1821 olayları, 4 cilt, 1874), Kavaninu’l-Asakiri’l-Cihadiyye (1819), Tanzim-i Piyadegan ve Süvariyan, Miyarü’l-Etibbâ (Stoerk’te çeviri 1819), Miratü’l-Ebdan fi Teşrihi’l- A’zai’l-İnsan (Anatomi kitabı, II. Mahmud’un emri ile resimli olarak 1819’da basılmış), Kavanin-ı Cerrahin (1828), Istılahat-ı Etıbba (Tıp terimleri), Usul-i Hisab (Matematik), Usul-i Hendese (Geometri), Divançe.