AHMED MUHTAR PAŞA (GAZİ) (1839-1919)

Osmanlı Devleti’nde ordu komutanlarından ve sadrazamlardan.

Bursa’da doğdu, babası Katırcıoğlu Halil Efendi’dir. 1860’ta Harb Akademisi’ni kurmay olarak bitirdi. Karadağ Savaşı’nda bulundu. Harb Okulu öğretmenliğinde görev aldı. Şehzade Yusuf İzzettin Efendi’ye öğretmenlik de yapmıştır (1865). 187O’te mirlivalığa (generallik) yükselerek Yemen’in merkeze bağlılığını sağlamak için gönderilen kuvvetlerin komutanı olmuş ve Yemen’deki başarılarından dolayı Müşir (mareşal) rütbesi ile ordu komutanlığı ve Yemen valiliği de kendisine verilmiştir. 1873’te kısa bir süre Nafia Nazırlığı yaptıktan sonra değişik yerlerde valilik ve komutanlıklarda bulunmuş, 1877’de Anadolu harb ordusu komutanı iken gösterdiği başarılardan dolayı kendisine "gazi" unvanı verilmiştir. 1885’te Mısır komiserliğine atanmıştır. 1908’de Meşrutiyet’in ilanından sonra Ayan Meclisi üyeliğine getirilmiş ve Ayan Meclisi başkan vekilliğine, 1911 ‘de de başkanlığına seçilmiştir. 22 Temmuz 1912’de sadrazam olmuş, kurduğu kabinede üç eski sadrazam nazır olarak bulunduğu için "büyük kabine" adı verilmiş, Balkan Savaşı onun sadrazamlığı sırasında başlamıştır. Başarısızlıklar yüzünden 29 Ekim 1912’de çekilmek zorunda kalmıştır.

Darüşşafaka’yı açan Cemiyet-i Tedrisiyye-i İslamiye’nin kurucularındandır. Astronomi ve takvim bilimleriyle uğraşmıştır. Gregoriyen takvim sisteminin memlekette kabulünü sağlamak için büyük çaba harcamıştır.

Ahmed Muhtar Paşa’nın eserleri şunlardır: Riyazü’l-muhtar, Miratü’l-mikat ve’l-edvar ve zeyli, bu eserin Mecmua-yı Eşkali, Islahü’t-takvim, Takvim-i Sinin, Takvim-i Mali, ile ayrıca 1877-78 Osmanlı-Rus savaşının Anadolu cephesinden bahseden Sergüzeşt-i Hayatımın Cild-i Sanisi, 1294 Anadolu’da Rus Muharebesi adlı basılmış tarihi bir eseri vardır.