I.MEŞRUTİYET (23 ARALIK 1876)
Meşrutiyet: Parlamentolu Krallık, Taçlı Parlamento
Osmanlı Devleti’nde iyileştirme çabaları doğrultusunda 1839’da Tanzimat Fermanı, 1856’da Islahat Fermanı ilan edilmişti. Tanzimat Fermanı’yla Osmanlı Devleti’ne kanun gücü girmiş, halkın can, mal, namus güvenlikleri sağlanmış, Islahat Fermanı’yla da Gayr-ı Müslimlere birtakım haklar verilmişti.
Ancak yapılan bu çalışmalar Osmanlı Devleti’nin durumunda tamamen bir düzelme sağlayamadığı gibi, Avrupalı devletlerin Osmanlı Devleti içine müdahalesini de önleyemedi. Bu ortamda yetişen Osmanlı aydınları Genç Osmanlılar ( Jön Türkler ) eğer Osmanlı Devleti’nde Meşrutiyet rejimi ilan edilirse halkın yönetime katılacağını, azınlıkların da yönetime katılarak kendi sorunlarını dile getirdikleri gibi çözümlerini de üreteceklerini, dolayısıyla Avrupalı devletlerin Osmanlı Devleti’ne müdahale etmeyeceklerini düşünüyorlardı. Sonuçta 1876 ‘da I.Meşrutiyet ilan edildi.
Böylece Türk tarihinde ilk defa millet temsilcilerinden oluşan Meclis-i Mebusan seçimleri yapıldı. İlk Osmanlı anayasası olan Kanun-i Esasi kabul edildi. İlk defa halkın yönetime katıldığı anayasal düzene geçildi.
Kanun-i Esasi, Belçika anayasasından özetlenmiştir.
Sebebi: Genç Osmanlılara göre azınlıkların ayaklanmalarını önlemek için meşrutiyete geçilmesi gerekiyordu.

*I.Meşrutiyet Meclisi ikiye ayrılmıştı:
1-Meclis-i Mebusan
2-Meclis-i Ayan
*Meclis açma kapama yetkisi padişaha, yasama yetkisi Ayan Meclisi ile Mebusan Meclisi’ne, Yürütme yetkisi Bakanlar Kurulu’na aitti.
*Ayan Meclisi’ni padişah seçiyor. Seçim 4 yılda bir yapılıyor. Angarya kalkıyor. Mesken dokunulmazlığı ve kişi hürriyeti geliyor.

Önemi :
1-Osmanlı Devleti’nde ilk kez rejim değişikliği olmuştur.
2-Osmanlı Devleti’nde ilk kez anayasal düzen kurulmuştur.
3-Osmanlı halkı ilk kez yönetime katılma, seçme ve seçilme haklarına sahip olmuştur (Erkekler).
4-Tüm azınlıklara parlamentoya katılma hakkı tanındığı için dünyanın en geniş demokrasi deneyimlerinden birisidir.
1877-1878 Osmanlı – Rus Savaşı’nı ( 93 Harbi ) bahane eden II.Abdülhamit, Meclis-i Mebusan’ı kapatarak, anayasayı yürürlükten kaldırdı.Ülkeyi istibdat ( baskı ) uygulayarak yönetmeye başladı. Aydınlar bu durum üzerine Meşrutiyet’in yeniden yürürlüğe girmesi amacıyla gizlice mücadele etmeye başladılar. Bu mücadelede merkezi Makedonya’da Selanik bulunan " İttihat ve Terakki Partisi " en etkili olan kuruluştur. Bu dönemde M.Kemal de Suriye’de " Vatan ve Hürriyet " adlı bir cemiyet kurduysa da bu cemiyetin Suriye’de etkili olamaması nedeniyle bu cemiyet İttihat ve Terakki Cemiyeti’yle birleşmiştir.

II. MEŞRUTİYET( 24 TEMMUZ 1908)
Amacı: I.Meşrutiyet’te olduğu gibi azınlıklara seçme ve seçilme hakkı vererek devletin dağılmasını önlemek.
1908 yılında İngiltere ve Rusya’nın Reval’de görüşmeleri, bu görüşmelerde İngiltere’nin Rusya’yı Osmanlı Devleti’ne karşı izlediği politikada serbest bırakması üzerine mücadele hızlanmış Makedonya’da Resneli Niyazi adlı subayın isyan etmesiyle II.Abdülhamit Meşrutiyet’i ikinci defa ilan etmek zorunda kalmıştır ( 24 Temmuz 1908 ).
II.Meşrutiyet’le birlikte İttihat ve Terakki Partisi’nin karşısına " Ahrar " partisi kurulmuştu. Parti Meşrutiyet rejimine karşı tavır izlemekteydi. Sonuçta İstanbul’da 31 Mart Olayı ( 13 Nisan 1909 ) dediğimiz ayaklanma çıktı.
31 Mart Ayaklanması Osmanlı Devleti’nde rejime karşı çıkan ilk ayaklanmadır.
Bu ayaklanmayı merkezi Selanik’te bulunan "Hareket ordusu" bastırdı. Ordunun komutanı Mahut Şevket Paşa, Kolağası ( Kurmay başkanı) M.Kemal’di.
31 Mart Olayı sonunda:
1-Hareket ordusu isyanı bastırdı, İstanbul’da düzen yeniden sağlandı.
2-II.Abdülhamit ayaklanmayı bastırmadığı; hatta ayaklanmada rolü olduğu gerekçesiyle tahttan indirilerek yerine V.Mehmet Reşad tahta geçirildi.
3-Anayasa’da bazı demokratik değişiklikler yapılarak, padişahın yetkileri sınırlandırıldı.
Osmanlı Devleti’nin iç karışıklıklarından yararlanan Avusturya Bosna-Hersek’i kendi sınırları içine aldı.
Bulgar Beyliği 1908’de bağımsızlığını ilan etti.
Girit’te ayaklanma çıktı.

Önemi: II. Meşrutiyet’te Türk siyasi hayatında ilk kez partili döneme geçilmiştir (İttihat ve Terakki Fırkası).
17 Aralık 1908’de açılan ikinci mecliste İttihat ve Terakki Partisi 1918 yılına kadar tek parti olarak hükumeti yönetti.
I.Dünya Savaşı’nın yaşandığı dönemde halk desteğini kaybeden İttihat ve Terakki Partisi 21 Aralık 1918’de yapmış olduğu son kongresinde kendi kendini feshettiğini ve Teceddüd Fırkası’na dönüştüğünü açıkladı ve II.Meşrutiyet dönemi kapanmış oldu.
I.Dünya Savaşı’nda müttefikleri yenilgiyi kabul edip savaştan çekilince yenilmiş sayıldı… İtilaf devletleri donanmaları 30 Ekim 1918’de imzalanan Mondros Ateşkes Antlaşması’na dayanarak 16 Mart 1920’de İstanbul’a girdiler. Son Osmanlı Meclisi de bu işgal sırasında kapatıldı.

TRABLUSGARP (İTALYA SAVAŞI) ( 1911)
Sebebi: Siyasi birliğini geç sağlayan İtalya’nın hammadde ve pazar arayışıyla sömürge elde etme istemesi.
Gelişmesi: 1-Donanma yeterli olmadığından Osmanlılar denizden kuvvet gönderemedi. 2-Mısır İngiliz işgalinde olduğu için Trablusgarp’a karadan da yardım gönderilememiştir.
*Trablusgarp’ın savunması yerli halkı teşkilatlandıran Mustafa Kemal ve arkadaşları tarafından yapılmıştır.
Sonucu: 1- I.Balkan Savaşı’nın çıkmasıyla Trablusgrap’daki subaylar geri dönmüş; Trablusgrap savunmasız kalmıştır. Uşi Antlaşması imza edilmiştir.

UŞİ ANTLAŞMASI
1912’de imzalanan Uşi Antlaşması’na göre;
On iki ada geçici olarak, Trablusgrap kesin olarak İtalyanlara bırakılmıştır. (İtalyanlar On iki Ada’yı boşaltmadılar, 1945’de Yunanistan’a bıraktılar. )
Önemi: Uşi Antlaşması’yla Osmanlı Devleti Kuzey Afrika‘daki son toprağını da kaybetmiştir.

BALKAN SAVAŞLARI (1912-1913)
I.BALKAN SAVAŞI
SEBEPLERİ:
1) Fransız İhtilali sonucu yayılan milliyetçilik akımı
2) Rusya’nın sıcak denizlere inme politikası

SAVAŞIN BAŞLAMASI: Rusya’nın temel amacı sıcak denizlere inmekti. Bu amaçla; Rusya Balkanlar’da Panslavizm politikasını takip etti. Sırbistan, Bulgaristan, Karadağ ve Yunanistan’ın aralarında bir bağlaşma yapmasını sağladı.
Balkan Devletleri, Osmanlı Devleti’nin Makedonya’da yenilik yapmaması gerekçesiyle savaşı başlattılar. İlk saldıran ülke Karadağ’dı.

SONUÇLARI: Osmanlı Devleti savaşı kaybetmiştir. Çünkü:
1-Askerlerinin bir bölümünün terhis edilmişti,
2-Ordu komutanları arasında oluşan siyasi görüş ayrılıkları vardı.
** Edirne ve Kırklareli kaybedilmiştir.
**Arnavutluk bağımsızlığını kazanmıştır. (Balkanlarda bağımsızlığını kazanan son devlettir. )
Büyük Devletlerin araya girmesiyle yeni Balkan haritasını belirlemek amacıyla LONDRA KONFERANSI toplanmıştır. (Aralık 1912 ) Alınan kararlara göre;
Midye – Enez hattının Batısı, Balkan devletlerine bırakıldı. Ege Adaları, Yunanistan’a bırakıldı.
NOT: Enver Paşa “Babıali Baskını” denilen bir hükümet darbesi yaptı.

II. BALKAN SAVAŞI
SEBEBİ: I. Balkan Savaşı’ndan sonra Balkan devletleri arasında yapılan paylaşımda en büyük payı Bulgaristan’ın alması üzerine Balkan devletleri aralarında savaş başladı.

SAVAŞA KATILAN DEVLETLER: Bulgaristan, Yunanistan, Karadağ, Sırbistan ve Romanya’dır (Romanya; Bulgaristan’dan pay almak için katılmıştır. ).
Bu durumdan yararlanan Osmanlı Devleti Midye – Enez hattını aşarak Kırklareli ve Edirne’yi geri aldı.

SONUÇLARI:
1-Bulgaristan yenildi ve toprak kaybetti.
2-Osmanlı Devleti, Kırklareli ve Edirne’yi geri aldı.
3-Osmanlı Devleti ile Bulgaristan İstanbul Antlaşması’nı yaptı (1913).
4-Osmanlı Devleti ile Yunanistan Atina Antlaşması’nı yaptı (1913).
5-Balkan devletleri Bulgaristan ile Bükreş Antlaşması’nı yaptı (1913).
*Osmanlı Devleti Balkan savaşlarından sonra; Arnavutluk’u, Makedonya’yı, Batı Trakya’yı, Ege Denizindeki Adaları bırakmak zorunda kaldı.
Türklerin Avrupa kıtasındaki varlığı Doğu Trakya ile sınırlı kaldı.
Bu olaylardan sonra İttihat ve Terakki Partisi orduda yenilikler yaptı. Almanya’dan getirilen subaylarla Osmanlı – Alman yakınlaşması biraz daha artmıştır.

BİRİNCİ DÜNYA SAVAŞI
Savaş başlamadan önce:
İTİLAF DEVLETLERİ: İngiltere, Fransa, Rusya
İTTİFAK DEVLETLERİ: Almanya, Avusturya-Macaristan İmp., İtalya
Savaş başladıktan sonra:
İTİLAF DEVLETLERİ: İngiltere, Fransa, Rusya Sırbistan, İtalya, Yunanistan Romanya, Japonya, Brezilya, Amerika Birleşik Devletleri
İTTİFAK DEVLETLERİ: Almanya, Avusturya-Macaristan İmp., Osmanlı Devleti, Bulgaristan

BİRİNCİ DÜNYA SAVAŞI SEBEBLERİ
1-Ülkeler arasında görülen sömürge elde etme yarışı
2-Fransa’nın 19. yüzyılda Almanya’ya yenilmesi ve kaybettiği Alsas Loren’i
geri almak istemesi
3-İngiltere’nin Rusya’yı Balkanlar’da serbest bırakması; Avusturya Macaristan’ın çıkarlarının zedelenmesi
4-Ülkelerin birbirlerine karşı silahlanmaları
5-Almanya’nın İngiliz sömürgelerini tehdit etmesi
6-Avusturya Macaristan veliahtının Sırplar tarafından öldürülmesi
I.Dünya Savaşı’nın en önemli sebebi:
İngiltere ile Almanya arasındaki ekonomik rekabettir.

SAVAŞIN ÇIKIŞI
1914 yılının 28 Haziranında Saraybosna’yı ziyaret eden Avusturya – Macaristan veliahdı François ( Fransuva ) Ferdinand’ın bir Sırplı tarafından öldürülmesi I. Dünya Savaşı’nı başlatan olay oldu.
Avusturya – Macaristan İmparatorluğu katillerin Sırbistan’a sığındığını ileri sürerek bu devlete 28 Temmuz 1914’de savaş ilan etti. Rusya Sırbistan’ın yanında yer aldı. Fransa, Rusya’yı destekledi. Bunun üzerine Almanya ve Rusya’ya savaş ilan etti. Daha sonra İngiltere, imzalamış olduğu anlaşma gereğince Fransa ve Rusya’nın yanında savaşa katıldı. Japonya, Asya’daki hakimiyet alanını genişletmek için, Almanya’nın sömürgelerine saldırdı. Savaşın sömürgelere sıçraması savaş alanını genişletti.
Savaş başladıktan sonra İtalya bir süre tarafsız kaldı. Daha sonra kendisine verilmesi için söz verilen ve Güney Anadolu kıyılarına yerleşmek ümidiyle taraf değiştirdi. Savaş devam ederken değişik zamanlarda Romanya, Yunanistan, Brezilya, Portekiz ve ABD İtilaf devletleri yanında savaşa girdiler.

OSMANLI İMPARATORLUĞU’NUN SAVAŞA GİRMESİ
Osmanlı İmparatorluğu savaş başladığı zaman tarafsızlığını ilan etmiştir. Osmanlı İmparatorluğu’nun savaşa girmemesi İtilaf devletlerinin işine geliyordu.
*Almanya ise, Osmanlı İmparatorluğu’nun savaşa girmesiyle yeni bir cephe açılacak, böylece İngiliz ve Rus birliklerinin Osmanlı cephesine kaydırılmasıyla yükü hafifleyecekti.
Bununla beraber Almanya;
*Boğazların, İtilaf devletlerine kapatılacağı için Ortadoğu’da egemenliği İngilizlere kaptırmayacağını düşünüyordu.
Osmanlı Devleti ise:
Harbiye Nazırı Enver Paşa’nın ve yetkililerin savaşı Almanya’nın kazanacağına inanmaları, kaybedilen toprakların geri alınacağının düşünülmesi, İngiltere’nin Balkan savaşlarında Osmanlı Devleti’nin karşısında yer alması ve Rusya’nın yayılmacılığına göz yumması sebebiyle Almanya’ya yaklaştı.
*İtilaf güçlerinden kaçan Breslav, (Midilli) ve Goben (Yavuz) isimli Alman gemileriyle Osmanlı himayesine alındı. Bu gemiler Rus limanlarını bombalandı. Rusya’ya savaş ilan edildi.

CEPHELER
1-KAFKAS CEPHESİ
Enver Paşa’nın yönetiminde Osmanlı ordusunun Rusya’ya karşı açtığı taarruz cephesidir.
Sarıkamış’ta soğuk hava şartları sebebiyle doksan bin asker şehit verilmiştir.
Ruslar Erzurum, Muş, Bitlis, Trabzon ve Erzincan’ı ele geçirmişlerdir. 1917’de Rusya’da Bolşevik İhtilali çıkınca Rusya savaştan çekildi.
Sovyet Rusya ile imzalanan Brest- Litovsk Antlaşması ile Kafkas Cephesi kapandı (3- Mart –1918). Bu antlaşmada Almanya da yer aldı. Bu antlaşmaya göre:
Sovyet Rusya daha önce 1878 Berlin Antlaşması ile aldığı Kars, Ardahan, ve Batum’u Osmanlı Devleti’ne geri vermiştir.
* Almanya’nın doğusundaki cephe kapanmıştır.
NOT: Osmanlı Devleti’nin Sovyet Rusya ile imzaladığı ilk ve tek antlaşmadır.
( İhtilalden sonra kurulan rejimle )
*Çanakkale savaşlarından sonra XVI. Kolordu komutanlığına atanan Mustafa Kemal Paşa Ruslar’ı yenmiş, Bitlis ve Muş’u kurtarmıştır (1916).
2-ÇANAKKALE CEPHESİ
İtilaf devletlerince açılan bir cephedir.
Sebepleri:
1-Ekonomik durumu bozuk olan Rusya’ya yardım etmek
2-Boğazları ve İstanbul’u alarak Osmanlı Devleti’ni saf dışı bırakmak.
Gelişmesi ve sonuçları: Çanakkale Boğazı’na yapılan saldırı 18-Mart- 1915’de püskürtüldü. Daha sonra Anafartalar, Conkbayırı ve Arıburnu muharebeleri kazanıldı.
Böylece Gelibolu yarımadasının düşman eline geçmesi önlendi.
Sonuçları:
1-Mustafa Kemal’in Çanakkale Zaferi’ndeki komutanlığı onun askeri dehasını ispatlamıştır.
2-Birinci Dünya Savaşı’nın süresi uzamıştır.
3-Rusya çökmüş ve savaştan çekilmiştir.
3-GÜNEY CEPHESİ
Bu cephede Kanal, Suriye, Irak, Filistin cephelerinde mücadele edilmişti. Özellikle “Kanal Cephesinin” açılması:
*İngiltere’ye sömürgelerinden gelecek yardımları önlemek ve Süveyş Kanalı’nı ele geçirerek İngiltere’yi Mısır’dan çıkarmak amacına yöneliktir.
4-BATI CEPHESİ
Bu cephede Osmanlı birlikleri Galiçya, Romanya ve Makedonya ‘da savaştılar. Müttefiklerine yardım ettiler.

SAVAŞIN BİTİŞİ VE ANTLAŞMALAR
Savaştan çekilen ilk devlet Sovyet Rusya’dır. Bir süre sonra ABD Wilson İlkelerini yayınlayarak savaşa girdi. Bulgaristan ateşkes isteyerek savaştan çekildi. Daha sonra ise Almanya, Avusturya – Macaristan İmparatorluğu ve Osmanlı İmparatorluğu savaştan çekildiler.

I.DÜNYA SAVASI’NIN SONUNDA İTİLAF DEVLETLERİ İLE
Bulgaristan, Nöyyi 27 Kasım 1919
Almanya, Versay 28 Haziran 1919
Avusturya Sen Jermen, 10 Eylül 1919
Macaristan, Triyanon 4 Haziran 1920
Osmanlı İmparatorluğu ile Mondros Ateşkes (30 Ekim 1918 ) ve Sevr (10 Ağustos 1920) antlaşmalarını imzaladılar.
İtilaf devletleri, Bulgaristan’la Selanik, Osmanlı Devleti’yle Mondros, Avusturya-Macaristan’la Villa Giusti ve Almanya’yla Rethondes mütarekelerini imzalamışlardır.

I.DÜNYA SAVAŞI’NIN SONUÇLARI
*İttifak Devletleri yenildiler
*Avusturya Macaristan İmparatorluğu parçalandı.
*Avusturya, Macaristan, Polonya, Yugoslavya, Çekoslovakya devletleri kuruldu.
*Osmanlı Devleti’nden Ürdün, Arabistan, Irak, Suriye devletleri koparak bağımsız oldu.
*Ülkelerarası barışın sağlanması için “Milletler Cemiyeti” kuruldu.
*Sömürgecilik nitelik değiştirip mandacılık yayıldı.
*Çok milletli imparatorluklar yıkıldı.
*Yeni rejimler uygulamaya konulmuş, “Cumhuriyet Rejimi” yaygınlaşmıştır.
*Türklerin toprakları işgal edilmiş, Türk Milleti Kurtuluş Savaşı’nı başlatmış ve yeni bir devlet kurmuştur.

MONDROS ATEŞKES ANTLAŞMASI (MONDROS MÜTAREKENAMESİ) (30 EKİM 1918)
Madde 1-Karadeniz’e geçiş için Çanakkale ve Karadeniz boğazlarının açılması ve Karadeniz’e geçişin temini, Çanakkale ve Karadeniz istihkamlarının müttefikler tarafından işgali.
Madde 2-Osmanlı sularındaki bütün torpil tarlaları ile torpido ve kovan mevzileri ve sair engel olacak yerler gösterilecek ve bunları taramak veya kaldırmak için istenildiğinde yardım edilecektir.
Madde 3-Karadeniz’de mevcut torpil yerleri hakkındaki mevcut bilgiler verilecektir.
Madde 4-İtilaf hükumetlerine mensup savaş esirleri ile Ermeni esirleri ve mevkufları İstanbul’da toplanacak ve kayıtsız ve şartsız İtilaf hükumetlerine teslim olunacaktır.
Madde 5-Hudutların muhafazası ve iç düzenin sağlaması için lüzum görülecek askeri kuvvetlerden fazlasının derhal terhisi ( iş bu askeri kuvvetlerin miktarı ve vaziyetleri İtilaf hükumetleri tarafından Devlet-i aliyye ile müzakere edildikten sonra kararlaştırılacaktır.)
Madde 6-Osmanlı karasularında emniyet ve buna benzer hususlar için kullanılacak küçük gemiler müstesna olmak üzere Osmanlı sularında veya Devlet-i aliyye tarafından işgal edilen sularda bulunan bütün savaş gemileri teslim olunup gösterilecek Osmanlı liman veya limanlarında mevkuf bulundurulacaktır.
Madde 7-Müttefikler emniyetlerini tehdit edecek vaziyet zuhurunda herhangi strateji noktasını işgal hakkına sahip olacaklardır. (Bu madde ile İtilaf devletleri karışıklık çıkararak istedikleri bölgeleri işgal edebileceklerdi.)
Madde 8-Bu gün Osmanlı işgali altında bulunan bütün liman ve demir mahallerinden, İtilaf gemileri tarafından istifade edilmesi ve İtilaf devletleriyle savaş halinde bulunanlara karşı kapalı bulundurulması. Osmanlı gemileri de ticaret ve ordusunun terhisi hususlarında buna benzer şartlardan istifade edeceklerdir.
Madde 9-İtilaf devletleri, Osmanlı tersane ve limanlarındaki bütün gemi tamir vasıtalarını kullanacaklardır.
Madde 10-Toros tünellerinin müttefikler tarafından işgali
Madde 11-İran’ın kuzey-batı kısmındaki Osmanlı kuvvetlerinin derhal savaştan evvelki hudut gerisine çekilmesi hususunda evvelce verilen emir uygulanacaktır.
Mavera-yı Kafkas’ın evvelce Osmanlı kuvvetleri tarafından kısmen tahliyesi emredildiğinden geri kalan kısmı, müttefikler tarafından mahalli vaziyet tetkik edilerek istenirse boşaltılacaktır.
Madde 12-Hükumet yazışmaları müstesna olmak üzere telsiz, telgraf ve kabloların İtilaf memurları tarafından denetlenmesi
Madde 13-Denizciliğe ait, askeri ve ticari mal ve malzemenin tahrip olunmasının önlenmesi
Madde 14-Memleketin ihtiyacı karşılandıktan sonra geri kalan kömür, akaryakıt ve deniz levazımının, Türkiye kaynaklarından satın alınması için kolaylık gösterilmesi ( Sayılan maddelerin hiç biri ihraç olunmayacaktır.)
Madde 15-Bütün demiryollarına İtilaf denetleme subayları memur edilecektir. Bunlar meyanında halen Osmanlı hükumetinin denetlemesi altında bulunan Mavera-yı Kafkas, serbest ve tam olarak İtilaf memurlarının idaresi altına verilecektir. Ahalinin ihtiyacının karşılanması dikkate alınacaktır. İş bu maddeye Batum’un işgali dahildir. Osmanlı hükumeti Bakü’nün işgaline itirazda bulunmayacaktır.
Madde 16-Hicaz’da, Asir’de, Yemen’de, Suriye’de ve Irak’ta bulunan muhafız kıtaları en yakın İtilaf kumandanına teslim olunacaktır ve Kilikya’daki kuvvetlerin intizamı muhafaza için gerekli miktarından fazlası beşinci maddedeki şartlara uyularak, kararlaştırıldığı üzere geri çekilecektir.
Madde 17-Trablus’ta ve Bingazi’de bulunan Osmanlı subayları en yakın İtalyan muhafaza kıtalarına teslim olacaktır. Osmanlı hükumeti, teslim emrine itaat etmedikleri takdirde haberleşmeyi ve yardımını kesmeyi taahhüt eyler.
Madde 18-Mısarata da dahil olduğu halde Trablus ve Bingazi’de işgal edilen limanların en yakın İtalyan muhafaza kıtalarına teslimi.
Madde 19-Alman, Avusturya, deniz, kara ve sivil memurlarının ve tebasının bir ay zarfında ve uzak yerlerde bulunanların bir aydan sonra mümkün olan en kısa sürede Osmanlı memleketlerini terk etmeleri.
Madde 20-Beşinci madde gereğince terhis edilecek Osmanlı kuvvetlerine ait techizat, silahlar, cephane ve nakil vasıtalarının kullanılma şekline dair verilecek talimat uyulacaktır.
Madde 21-İtilaf devletlerinin çıkarlarını korumak için iaşe nezaretinde İtilaf mümessilleri bulundurulacak ve kendilerine bu babda gerekli görülecek bütün bilgiler verilecektir.
Madde 22- Osmanlı savaş esirleri İtilaf devletleri nezdinde, muhafaza edilecektir. Sivil savaş esirleri ile askerlik yaşları dışında olanların tahliyesi nazar-ı dikkate alınacaktır.
Madde 23-Osmanlı hükumeti, merkezi hükumetlerle bütün münasebetlerini kesecektir.
Madde 24-Vilayat-ı sittede (Erzurum, Van, Bitlis, Diyarbakır, Elazığ ve Sivas) karışıklık çıkması halinde adı geçen vilayetlerin herhangi bir kısmının işgali hakkını İtilaf devletleri muhafaza ederler.
Madde 25-Müttefiklerle Osmanlı hükumeti arasında savaşlar 1918 senesi Ekiminin otuz birinci günü vasati mahalli saat ile vakti zuhurda tatil edilecektir.
Mondros Ateşkesi İngiltere krallığı hükumeti Limni’de Mondros Limanı’nda demirli olan İngiliz Agamemnon zırhlısında 1918 yılı Ekiminin otuzuncu günü iki nüsha olarak imza edilmiştir.

OSMANLI DEVLETİ’NİN PAYLAŞILMA TASARILARI
1-ORTADOĞU’NUN PAYLAŞILMASI:

a)SYKES-PICOT ANLAŞMASI (16.05.1916 )

b)MAC-MAHON ANTLAŞMASI ( 1916)

2-)ANADOLU’NUN PAYLAŞILMASI:

a)ST.JEAN DE MAURIENNE ANLAŞMASI(21.09.1917)

b)MONDROS ANTLAŞMASI

ORTADOĞU’NUN PAYLAŞILMASI:

(SYKES-PICOT ANLAŞMASI) (16.05.1916 ) (SAYKIZ PİKIT)

Birinci Dünya Savaşı başlarında, İngiltere, Osmanlı İmparatorluğu’nu içerden vurmak için, bütün Arap dünyasını ayaklanmaya teşvik etmek üzere Mekke Şerif Hüseyin ile temasa geçmişti. Şerif Hüseyin, bu ihanetinin bedeli olarak İngiltere’den Hicaz’ın bağımsızlığını istemiş, buna ek olarak ayrıca hilafetin de Osmanlı padişahından alınıp, kendisine verilmesini şart koşmuştu. Bu aşırı istekler karşısında İngiltere geri çekilmek zorunda kalmıştı. Bu kez Şerif Hüseyin, Osmanlı Devleti’nin içine düşmüş bulunduğu zor durumdan yararlanmak için, Hicaz emirliğinin babadan oğula geçmek üzere kendisine verilmesini istemiş, bu isteği Babıali tarafından reddedilmişti.Savaş şiddetlenmeye başlayınca İngiltere yeniden Şerif Hüseyin’e döndü, Hüseyin’de ihanetinin bedelini arttırarak, bütün Arap yarımadası ile Suriye ve Irak’ı içine alacak bağımsız bir devlet kurulmasını ve başına da kendisinin geçirilmesini istedi. Uzun mütarekelerden sonra, İngiltere bu isteği (Lübnan hariç olmak üzere) kabul etti. İngiltere, bu girişimlerinden müttefiki olan Fransa’yı çok geç haberdar etti. Ortadoğu’nun paylaşımının bir anlaşma üzerinde kesin çizgilerle belirlenmesi konusunda Fransa ısrarcı olmaya başlayınca taraflar arasında görüşmeler başladı. Araplardan habersiz olarak gizlice sürdürülen bu müzakerelere İngiltere adına Sir Mark Sykes, Fransa adına ise George Picot katıldığı için, 16 Mayıs 1916 tarihinde imzalanan bu anlaşma, tarihe SYKES-PICOT ANLAŞMASI olarak kaydedildi.Bu anlaşmayla İngiltere Mekke Şerifi Hüseyin’i atlatıyor, ona verileceğine söz verdiği bölgeler üzerinde şimdi Fransa ile birlikte nüfuz bölgeleri kuruyordu.Anlaşmaya göre; Suriye’nin Akka’dan itibaren kuzeye doğru bütün kıyı bölgesi, Adana ve Mersin Fransa’nın olacaktı. Bağdat bölgesinde bir Arap Devleti kurulacaktı. Ayrıca İskenderun serbest liman, Filistin de milletlerarası bölge oluyordu.Bu gizli anlaşmayla, böylece İngiltere, Şerif Hüseyin’e büyük bir oyun oynamış oluyordu. Şerif Hüseyin ise 1916 Haziran’ında resmen Osmanlı Devleti’ne savaş ilan etti ve Ekim ayında da kendisini Arabistan Kralı ilan etti. İngiltere bunu derhal tanıdı.Böylece aynı zamanda bir İslam halifesi olan Osmanlı padişahı Sultan Reşat’ın cihad çağrısı hiçbir işe yaramadı.

MAC-MAHON ANTLAŞMASI ( 1916)

( İngiliz valisi(Mac-Mahon)-Hicaz Emiri (Hüseyin) ): Araplar Osmanlı devletine karşı ayaklanırsa Araplara bağımsızlık verilecektir.

ANADOLU’NU PAYLAŞILMASI

ST. JEAN DE MAURIENNE ANLAŞMASI (21 NİSAN 1917) (SEN JAN DÖ MORİEN)

İngiltere ve Fransa Ortadoğu’yu kendi aralarında paylaşırlarken, İtalya’yı hep devre dışında bırakmışlardı. İtalya bu duruma bozuluyor, gelişmelerden kendisinin de haberdar edilmesini istiyordu. Ayrıca Anadolu’nun paylaşımında da Antalya, Mersin ve İzmir’i mutlaka istiyordu. Zaten savaşa İngiltere’nin yanından girmesinin başlıca nedeni, İngiltere’nin İzmir ve yöresini İtalya’ya söz vermesiydi. Oysa İngiltere aynı İzmir bölgesini Yunanistan’a da söz vermişti ve İtalya’nın bundan haberi yoktu.İtalya’nın Anadolu’dan pay alabilmesi için, öncelikle Osmanlı Devleti’nin çökmesi gerekiyor, bunda da başlıca rol Rusya’dan bekleniyordu. Oysa Bolşevik İhtilali ile Çarlık devrilip, Rusya savaş dışı kalınca İtalya endişeye düştü ve isteklerini kapsayan konuda bir anlaşma yapılması konusunda İngiltere ve Fransa üzerinde bir baskı kurdu ve sonunda bu üç devlet arasında 21 Nisan 1917’de St. Jean de Maurienne Anlaşması yapıldı. Buna göre: İtalya 1916’da İngiltere-Fransa-Rusya arasında yapılan anlaşmaları kabul ediyor, buna karşılık Mersin hariç, Antalya, Konya, Aydın ve İzmir Bölgeleri İtalya’ya veriliyordu.Bu anlaşmanın yürürlüğe girmesi, Rusya’nın onayına bağlanmıştı. Rus İhtilali üzerine, yönetimdeki geçici hükümet bunu onaylamadığı için, bu antlaşma geçersiz sayıldı ve bu nedenle de İzmir bölgesi konusunda İngiltere İtalya’yı değil Yunanistan’ı destekledi. İzmir’ Yunanlıların çıkışı bundandır.

WİLSON İLKELERİ
1918 yılının başında, tüm uluslarda savaşa karşı bıkkınlık ve barış özlemleri açıkça görülüyordu. Milyonlarca insan ölmüş, açlık ve sefalet tüm Avrupa’yı etkilemişti.

1. Dünya Savaşı’nda ise hangi tarafın kazandığı kesin belli olmamakla beraber, savaş uzadıkça İtilaf devletlerinin kazanacağı görülüyordu. 1917 yılında Almanya ve Avusturya’nın barış girişimleri ile İtilaf devletlerinin barış koşullarını ağırlaştırmak istemeleri yüzünden başarılamamıştı. İşte bu ortam içerisinde Başkan Wilson, barışın esaslarını saptayan "14 Nokta" sını açıkladı.

Daha sonra eklenenlerle birlikte 27’ye ulaşan bu noktalar, 11 Şubat’ta Wilson’un bir konuşmasında, devletlerin yeni topraklar kazanamayacakları, savaş tazminatı alınamayacağını açıklanmasıyla özet olarak şu esasları belirliyordu:

* Barış antlaşmaları açık olacak.

* Karasuları dışında, savaş ve barışta denizlerde mutlak serbesti bulunacak.

* Uluslararası bütün ekonomik engeller kaldırılacak ve eşitlik sağlanacak.

* Ülkelerin silahlanmayı bırakıp, yalnızca iç güvenlikleri seviyesine indirilmesi için karşılıklı garanti verilecek.

* Sömürgeler üzerindeki isteklerin serbestçe ve tam yansızlıkla incelenerek, bu bölgeler halkının çıkarların göz önünde tutularak sonuca bağlanması sağlanacak.

* İşgal edilmiş Rus toprakları boşaltılacak ve Rusya’ya kendi gelişmesini sağlaması için her tür imkan verilecek.

* Belçika’nın egemenlik haklarına dokunulmaksızın, boşaltılıp yeniden kurulacak.

* İşgal edilen Fransız topraklarının boşaltılıp, Almanya’nın 1871 yılında Alsas-Loren’i almakla yaptığı hatanın düzeltilmesi, yani bu toprakların tekrar Fransa’ya geri verilmesi ve barışın garanti altına alınması sağlanacak.

* İtalyan sınırları ulusal esaslara göre düzeltilecek.

* Romanya, Sırbistan, Karadağ topraklarının boşaltılması- Sırbistan’a denizden serbest bir kapı verilmesi, Balkan devletlerinin ilişkilerinin ulusallık bakımından, tarihsel esaslara göre dostça düzenlenmesi, Balkan devletlerinin siyasal ve ekonomik bağımsızlıkları ve sınırlarının dokunulmazlığı için uluslararası garantiler verilmesi sağlanacak.

OSMANLILARLA İLGİLİ MADDELERİ
1- Osmanlı İmparatorluğu’nda, Türklerin oturdukları bölgelerin bağımsızlığının sağlanması;
2-Türk egemenliği altında bulunan diğer uluslara da özerk bir gelişme için tam ve engelsiz bir fırsatın sağlanması (Ermenistan ve Kürdistan’ın kurulması ile ilgili madde);
3-Boğazlar’ın uluslararası garanti altında bütün devletlerin ticaret gemilerine açılması sağlanacak.

* Denizden bir kapısı bulunan bağımsız bir Polonya kurulacak.
* Büyük ve küçük ulusların, siyasal bağımsızlıklarının ve toprak bütünlüklerinin karşılıklı güvenliğinin garanti altına alınması amacı ile bir millet teşkilatı kurulacak.

PARİS BARIŞ KONFERANSI
Konferans, 18 Ocak 1919’da toplandı.
*Konferansın amacı I.Dünya Savaşı sonrası genel durumun görüşülmek istenmesidir. Gizli amacı ise Osmanlı Devleti’ni paylaşmaktır.
*Konferans sonunda Anadolu’nun İtalyanlar yerine Yunanlılara bırakılması kararlaştırılmıştır.
*Konferansta ilk kez İtilaf devletleri arasında ilk anlaşmazlık çıkmıştır (İngiltere ile İtalya arasında)

İZMİR’İN İŞGALİ (15 MAYIS 1919)
*Yunanlılar Paris Barış Konferansı kararlarına dayanarak İzmir’i işgal etmişlerdir.
*Yunanlıların amacı Megola İdea’yı gerçekleştirmek yani büyük Bizans’ı yeniden kurmaktır.
İşgalin sonuçları: 1-Osmanlı Devleti’nin işgallere tepki göstermediği görülmüştür.
2-Müdafaa-i Hukuk cemiyetleri kurulmuştur.
3-Ulusal cemiyetler ve milli direniş örgütlerinin sayısı artmıştır.
4-İşgale karşı protesto mitingleri düzenlenmiştir.

AMİRAL BRİSTOL RAPORU
*Avrupa kamuoyunun tepkisi üzerine ABD başkanlığında bir heyet Anadolu’ya gelerek Yunan işgalinin haksızlığını belgelemiştir. Belgede:1-Yunanlıların Türkleri katlettiği belirtilmiştir.2- Kurtuluş Savaşı’nın haklılığını kanıtlayan ilk belgedir. 3-Türkleri uluslar arası alanda destekleyen ilk belgedir.

CEMİYETLER
1-ZARARLI CEMİYETLER (MİLLİ MÜCADELE KARŞITI)
A) TÜRKLERİN KURDUKLARI CEMİYETLER
B) AZINLIKLARIN KURDUKLARI CEMİYETLER

2-YARARLI CEMİYETLER (MİLLİ MÜCADELE YANLISI)
A)TÜRKLERİN KURDUKLARI CEMİYETLER
1-SULH VE SELAMET-İ OSMANİYE FIRKASI (Padişahçı- Vatanın kurtuluşunu padişaha bağlılıkta buluyorlardı.)
2-TEALİ-İ İSLAM CEMİYETİ (İslam birliğini kurtuluş olarak görüyorlardı.)
3-KÜRT TEALİ CEMİYETİ ( Doğu Anadolu’da Kürt devleti kurmayı amaçlıyorlardı.)
4-İNGİLİZ MUHİPLERİ CEMİYETİ ( Manda ve himaye- İngiliz mandasını kurtuluş olarak görüyorlardı.)
5-WİLSON PRENSİPLERİ CEMİYETİ ( Manda ve himaye- ABD mandasını kurtuluş olarak görüyorlardı.)

B)AZINLIKLARIN KURDUKLARI CEMİYETLER
1-TAŞNAK VE HINÇAK ERMENİ KOMİTESİ ( Doğu Anadolu’da Ermeni devleti kurmayı amaçlıyordu.)
2-MAVRİ MİRA ( Bizans İmparatorluğu’nu yeniden kurmayı amaçlıyordu.)
3-RUM-PONTUS CEMİYETİ ( Karadeniz’de Rum-Pontus devletini kurmayı amaçlıyordu.)
4-ETNİK-İ ETERYA ( Trakya dahil büyük Yunan krallığını kurmayı amaçlıyordu.)
5-ALYANS-İSRAİLİT VE MACABİ ( Filistin’de Yahudi devleti kurmayı amaçlıyordu.)

BU CEMİYETLERİN ORTAK ÖZELLİĞİ:
1-İtilaf devletleri ile işbirliği içinde olmuşlardır.
2-Bulundukları bölgelerde devlet kurmayı amaçlamışlardır.
3-Nüfus çoğunluğunu kanıtlamaya çalışmışlardır.

2- YARARLI CEMİYETLER
A) ŞARK VİLAYETLERİ MÜDAFAA-İ HUKUK CEMİYETİ ( Doğu Anadolu’da Ermeni devleti kurulmasını engellemeye çalışmıştır.)
B) İZMİR MÜDAFAA-İ HUKUK CEMİYETİ ( İzmir’in işgaline karşı çıkmıştır.)
C) TRABZON MÜDAFAA-İ HUKUK-I MİLLİYE CEMİYETİ ( Trabzon’un işgalini önlemeye çalışmıştır.)
D) TRAKYA PAŞAELİ CEMİYETİ ( İlk kurulan cemiyet- Mavri Mira ve Etnik-i Eterya’ya karşı kurulmuştur.)
E) KİLİKYALILAR CEMİYETİ ( Adana ve Çukurova bölgesindeki Fransız ve Ermeni işgallerine karşı kurulmuştur.)

BU CEMİYETLERİN ORTAK ÖZELLİKLERİ
1-Bölgesel amaçlarla kurulmuşlardır.
2-Amaçların azınlıkların çalışmalarını ve işgallerini engellemektir.
3-Milli Mücadele’nin ilk siyasi örgütlenmeleridir. Kaynağı halktır.
4-M. Kemal tarafından Sivas Kongresi’nde Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiye adı altında birleştirilmişlerdir.

ATATÜRK
Bkz. Atatürk maddesi