LİSE 2- DERS NOTLARI- FATİH-II.SELİM

II.MEHMET DÖNEMİ (FATİH)
Amaçları: 1-İstanbul’u fethetmek. 2-Anadolu’yu bir yönetim altında birleştirmek.3-Karadeniz ticaret yoluna hakim olmak.
*Fatih, Yükselme döneminin ilk padişahıdır.
*Fatih döneminde ilk Osmanlı altın parası basılmıştır.

İSTANBUL’UN FETHİ (6 NİSAN-29 MAYIS 1453)
İstanbul’un fethinin sebepleri:1-Bizans, Osmanlıların Rumeli’den Anadolu’ya,Anadolu’dan Rumeli’ye asker geçirmelerine engel oluyordu.2-Bizans, Avrupa devletlerini, Anadolu beyliklerini ve Osmanlı şehzadelerini Osmanlılar aleyhine kışkırtıyordu. 3-Rumeli’de kesin hakimiyet için İstanbul’un fethi şarttı..4-Osmanlı padişahları devleti Rumeli’de Edirne’den, Anadolu’da Bursa’dan yönetiyorlardı.İstanbul’un fethi ile tek merkezden yönetim sağlanacaktı. 5-İstanbul kara ve deniz yollarının üzerinde bulunması sebebiyle ticari önem taşıyordu. 6-İstanbul Hıristiyanlar için önemli bir dini merkezdi.

İstanbul’un fethinin Türk tarihi açısından sonuçları:
1-Osmanlı Devleti için yükselme dönemi başladı. 2-İstanbul Osmanlı Devleti’nin başkenti oldu. 3-Boğazlar Osmanlı hakimiyetine girdi. 4-Karadeniz ticaret yolu Osmanlıların eline geçti. 5-Türklerin Avrupa’ya yerleşmeleri hızlandı.6- II. Mehmet, Fatih unvanını aldı. 7-Osmanlıların Rumeli ve Anadolu’daki toprakları bütünleşti. 8- Osmanlıların İslam dünyasındaki saygınlığı arttı.

İstanbul’un fethinin dünya tarihi açısından sonuçları:
1-Şehirleri çevreleyen surların toplarla yıkılacağı anlaşıldı. Avrupalı krallar derebeylerinin şatolarını toplar ile yıkarak Ortaçağ feodalite rejimine son verdiler. 2-İpek ve baharat yolları Türklerin eline geçince Avrupalı denizciler başka deniz yolları aramak zorunda kaldılar ve coğrafi keşifler başladı. 3-1058 yıllık Doğu Roma İmparatorluğu’nun yıkılmasıyla Roma imparatorluğu tarihe karıştı. 4-İstanbul’un fethinden sonra İtalya’ya kaçan bilginler orada Rönesans hareketini başlattılar. 5- İstanbul’un fethi Ortaçağ’ın sonu, Yeniçağ’ın başlangıcı olarak kabul edildi.

OTLUKBELİ SAVAŞI
Tarih:1473
Taraflar: Fatih SM X Akkoyunlu Uzun Hasan
Sebep: Akkoyunlu Uzun Hasan’ın Osmanlılara karşı kullanmak üzere Venediklilerden ateşli silahlar almak istemesi.
Sonuç:Akkoyunlu Devleti yıkılma sürecine girdi.
Önemi: Osmanlılar Anadolu’daki en büyük rakiplerinden birini ortadan kaldırmıştır.

İTALYA SEFERİ (OTRANTO SEFERİ)
Tarih:1480
Taraflar: Osmanlı X Napoli Krallığı
Sebep: Roma’yı fethetmek.
Sonuç: Fatih’in ölümüyle sefer yarıda kaldı.

KIRIM’IN OSMANLILARA KATILMASININ ÖNEMİ:
Fatih: 1-Karadeniz ticaret yolunun güvenliğini sağlamak, 2-Moskova Prensliği’nin güneye yayılmasını engellemek, 3-Ceneviz ticaretine son vermek için Kırım’ı Osmanlılara bağlamak istedi.
Kırım’ın Osmanlılara katılması ile: 1-Karadeniz bir Türk gölü haline geldi. 2-Karadeniz kıyılarındaki doğu ticaret yolları Osmanlıların eline geçti. 3-Osmanlılar Eflak ve Boğdan’ı doğudan kontrol etmek imkanına kavuştular.

FATİH KANUNNAMESİ:
Fatih Kanunnamesi, sadrazam Karamani Mehmet Paşa tarafından hazırlanmıştır.
Hükümdar devletin bekası için kardeşlerini katledebilir. Bu kanunname sayesinde Osmanlılar 600 sene varlıklarını devam ettirebilmişlerdir.
*Fatih’in ölüm haberi Roma’ya ulaşınca İtalya’da toplar atılıp, günlerce şenlikler yapıldı. Papa, bütün Avrupa kiliselerinde üç gün çanların çalınıp şükür ayinleri yapılmasını emretti.

II.BAYEZİD ( VELİ, SOFU)
Amacı: Devletin iç düzenini sağlamak
*Hayatta iken tahtı oğlu Yavuz Sultan Selim’e bırakmak zorunda kalmıştır.
*II. Bayezid döneminde Karamanoğulları’na kesin olarak son verilmiştir.

CEM OLAYI’NIN ÖNEMİ:
Cem Olayı sonunda Devşirme yöneticiler II.Bayezid’i tahtta tutarak Türk yöneticileri yönetimden uzaklaştırmayı başardılar. Bu durum devletin son bulmasına kadar devam etti.

OSMANLILAR İÇİN ANADOLU’DAKİ 3 BÜYÜK TEHLİKE
1-Timur (Ankara Savaşı)
2-Uzun Hasan (Otlukbeli)
3-Şah İsmail (Çaldıran)

ŞAH İSMAİL’İN AMACI:
Şii mezhebinin taraftarlarını çoğaltarak Anadolu’yu ele geçirmek.

II. BAYEZİD’İN MÜSLÜMAN VE YAHUDİLERE HİZMETİ
İspanya’daki Müslüman ve Yahudiler büyük bir baskı altındaydılar. II.Bayezid, Kemal Reis idaresindeki bir donanmayı İspanya’ya yolladı. Donanma Müslümanları Kuzey Afrika’ya, Yahudileri Selanik ve İstanbul’a taşıdı. (1505)

I.SELİM DÖNEMİ (YAVUZ)
Amacı:1- Bütün Türk ve Müslümanları Osmanlı bayrağı altında toplamak. 2- İran’ı ele geçirip Türkistan’a ulaşmak.
*Unvanı: Hadimül-haremeyn (Mekke ve Medine’nin koruyucusu)

ÇALDIRAN SAVAŞI
Tarih: 1514
Taraflar: Yavuz SS X Şah İsmail (Safeviler)
Sebep:Şah İsmail’in Şii mezhebini Osmanlı topraklarında yaymak istemesi
Sonuç:1-Doğu Anadolu Osmanlı idaresi altına girdi. 2-Dulkadiroğlu beyliğine son verildi ve toprakları Osmanlı hakimiyetine girdi. 3-Tebriz-Halep, Tebriz-Bursa ipek yolu Osmanlı kontrolüne geçti. 3- Şah İsmail hazinesini bırakarak kaçtığı için Osmanlılar büyük ganimet elde ettiler. 4-Şiiliğin Anadolu’da yayılması geçici olarak önlenmiştir.
Önemi:Savaş Osmanlı ateşli silahlarının üstünlüğünü göstermiştir.

MISIR SEFERİ
1-MERCİDABIK SAVAŞI

Tarih:1516
Taraflar:Osmanlılar X Memlukler
Sebep: 1-İslam dünyasının liderliği için Yavuz Sultan Selim halifeliği Memlukler’den almalıydı. 2-Mısır alınırsa Baharat yolu Osmanlıların eline geçecek ve Avrupa ülkeleri ekonomik yönden Osmanlılara bağlanacaktı.
Sonuç: 1-Suriye, Filistin ve Lübnan Osmanlıların eline geçti. 2-Mısır yolu Osmanlılara açıldı. 3- Ramazanoğulları Osmanlılara katıldı. 4- Kansu Gavri öldürüldü.

2-RİDANİYE SAVAŞI:
Tarih:1517
Taraflar: Osmanlı X Memlukler
Sebep: Yavuz Sultan Selim’in Memluklere son darbeyi vurmak istemesi
Sonuç: Kahire fethedildi ve Memluk Devleti sona erdi.

MISIR SEFERİ’NİN SONUÇLARI:
1-Mısır, Suriye, Filistin,Lübnan ve Hicaz bölgesi Osmanlı topraklarına katıldı. 2- Kutsal emanetler, Mekke ve Medine’nin anahtarları Osmanlılara teslim edildi. Halifelik Osmanlılara geçti. (Osmanlı padişahları 1774 Küçük Kaynarca Antlaşması’na kadar bu unvanı kullanmadılar.) 3- Baharat ticaret yolu Osmanlılara geçti. (Ancak coğrafi keşiflerin yapılmasından dolayı Osmanlılar Baharat yolundan istedikleri gibi faydalanamamışlardır.) 4-Mısır seferi sonunda Osmanlı hazinesi tamamiyle doldu. 5-Venedikliler Kıbrıs için Memluklere verecekleri vergiyi bundan sonra Osmanlılara ödemeye başladılar. 6- Mısır’ın fethi ile Kuzey Afrika seferleri için önemli bir üs elde edildi. 7-Yavuz, savaştan sonra halife ve akrabalarını idari tedbir olarak, alim ve şeyhleri medreselerde yararlanmak üzere İstanbul’a getirdi.
Önemi: 1-Halifelik Osmanlılara geçti. 2- Mısır seferi ile Osmanlı ateşli silahları ile hiçbir devletin boy ölçüşemeyeceği anlaşıldı.
*Yavuz Sultan Selim şir-i pençe (aslan pençesi) adı verilen bir çıban sebebiyle ölmüştür.

I.SÜLEYMAN DÖNEMİ ( KANUNİ)
Amacı: Avrupa krallarını dize getirmek
*Unvanı, muhteşem, büyüktür.
*Osmanlı tahtında en uzun kalan padişahtır.

BELGRAT’IN FETHİ
Tarih: 1521
II. Murat, Belgrat’ı kuşattı ancak alamadı. Fatih, Sırbistan seferinde Belgrat hariç bütün Sırbistan’ı fethetti (1459). Kanuni, 1521’de Tuna’dan ve karadan kuşattığı Belgrat’ı fethetti.
Önemi: Belgrat Orta Avrupa’ya yapılacak seferler için önemli bir üs olmuştur.

MOHAÇ MEYDAN MUHAREBESİ
Tarih:1526
Taraflar: Osmanlılar X Macarlar
Sebep: Alman İmparatoru Şarlken’e esir düşen Fransız kralı Fransuva’yı kurtarmak. 2- Kanuni Fransuva’yı kurtararak Avrupa’daki Haçlı birliğine Fransa’nın katılmasını engellemek istemiştir.
Sonuç: Macaristan’ın tamamı ele geçirildi ve Avusturya ile Osmanlı Devleti arasında tampon bir Macar krallığı kuruldu.

I.VİYANA KUŞATMASI
Tarih:1529
Taraflar: OsmanlılarX Macarlar
Sebep: Avusturya arşidükü Ferdinad’ın Budapeşte’yi ele geçirmesi
Sonuç: Budapeşte geri alındı ama Ferdinand ordusu ile ortada yoktu. Bu sebeple Osmanlı ordusu Viyana’yı kuşattı. Ancak ordu kuşatma için hazırlıksız gelmişti ve kış mevsimi yaklaşmıştı. Bu sebeplerden dolayı I.Viyana kuşatması başarısız olmuştur.

İSTANBUL BARIŞI
Tarih:1533
Taraflar: Osmanlılar-Avusturya
Önemi: Avusturya kralı protokol bakımından Osmanlı sadrazamına denk olacaktır.

ZİGETVAR SEFERİ
Tarih:1566
Taraflar:Osmanlı X Avusturya
Sebep: Avusturya’nın antlaşma şartlarına uymaması
Sonuç: Zigetvar Kalesi fethedildi.
Önemi: Zigetvar seferi Kanuni’nin son seferidir.

KAPİTÜLASYONLAR
FRANSA KAPİTÜLASYONLARI NİÇİN KABUL ETTİ
1-Avrupa’da kendisine karşı oluşturulan cephede sırtını Asya’da Osmanlılar gibi güçlü bir devlete dayamak istiyordu. 2-Fransa Şarlken’e karşı Kanuni’ye güvenmek istiyordu.

OSMANLILAR KAPİTÜLASYONLARI NİÇİN VERDİLER
1-Kanuni, Şarlken’in Avrupa’da kendisine karşı kuracağı bir Haçlı ordusunda Fransa’nın bulunmasını engellemeye çalışıyordu. 2-Kanuni Fransızları Akdeniz limanlarına çekerek Akdeniz ticaretini canlandırmak istiyordu.
Kapitülasyonlar Kanuni ile Fransuva’nın yaşadığı sürece geçerliydi. Ancak II.Mahmut döneminde kapitülasyonlar sürekli hale getirildi. Osmanlı Devleti kapitülasyonlar yüzünden Avrupalı tüccarların açık pazarı haline geldi. Her alanda Osmanlıların geri kalmasını sağlayan kapitülasyonlar 1923 Lozan Antlaşması ile kaldırılmıştır.

İRAN SEFERLERİ
Tarih: 1533, 1548, 1553,1577
Taraflar: Osmanlı X Safeviler
Sebep: Safevilerin Kanuni’nin batı seferlerini fırsat bilip Anadolu’ya saldırmaları
Sonuç. İran seferleri Amasya Antlaşması ve Ferhat Paşa Antlaşması ile son bulmuştur.

AMASYA ANTLAŞMASI
Tarih:1555
Taraflar: Osmanlılar X Safeviler
Önemi: Osmanlılar ile Safeviler arasındaki ilk antlaşma

FERHAT PAŞA ANTLAŞMASI
Tarih:1590
Taraflar: Osmanlılar –Safeviler
Önemi: Bu antlaşma ile Osmanlılar doğudaki en geniş sınırlarına ulaşmışlardır.

DENİZLERDE GELİŞMELER
RODOS’UN FETHİ

Tarih:1522
Sebep:Rodos’u ellerinde bulunduran St.Jean şövalyeleri Mısır, Suriye ve Anadolu arasındaki deniz taşımacılığını devamlı engelliyorlardı.
Sonuç:Rodos fethedildi ve şövalyeler Malta adasına yerleştirildi.

PREVEZE DENİZ SAVAŞI
Tarih: 1538
Taraflar: Osmanlı X Haçlılar
Sebep: Akdeniz’de Osmanlı hakimiyetini sağlamak
Sonuç:1-Şarlken’in Akdeniz’deki üstünlüğü sona erdirildi. 2-Akdeniz bir Türk gölü haline geldi.
Önemi: Preveze Deniz Savaşı’nın tarihi olan 28 Eylül ülkemizde Türk Denizcilik Günü olarak kutlanmaktadır.

HİNT DENİZ SEFERLERİ
Tarih:1538-1553
Taraflar: Osmanlılar X Portekizliler
Sebep: Portekizliler Basra Körfezi’ni kapatarak Baharat yolunu değiştirmişlerdi. Bu durum Osmanlı ekonomisine büyük zarar veriyordu. 2- Portekizliler Müslüman tüccarlara zarar veriyorlardı.
Sonuç:Seferler başarısız olmuştur. Bunun sebebi Osmanlıların okyanuslara dayanıklı büyük gemilerinin olmayışı ve komutanlar arasındaki anlaşmazlıklardır.