I.ÜNİTE
TARİH BİLİMİNE GİRİŞ

TARİHİN TANIMI:
Toplumların geçmişteki faaliyetlerini, toplumları arasındaki ilişkileri yer ve zaman göstererek, sebep- sonuç ilişkisi içinde inceleyen bilime tarih denir.
Tarihin deneyi ve tekrarı yapılamaz.

BİR OLAYIN TARİH OLABİLMESİ İÇİN:
1-Yer’inin bilinmesi
2-Zaman’ının bilinmesi
3-Sebep’inin bilinmesi
4-Sonuç’unun bilinmesi
5-Olayın yerde yayılma ve
6-Zamanda yayılma yapması gerekir.

TARİHİN TASNİFİ (SINIFLANDIRILMASI):
ZAMANA GÖRE SINIFLANDIRMA
Tarihi zamana göre sınıflandırmadaki amaç, inceleme ve öğrenmeyi kolaylaştırmaktır.
Tarih:
1-Tarih öncesi dönemler
2-Tarih dönemleri, olarak ikiye ayrılır.
Tarih öncesi dönemler:
1-Taş Çağı
2-Maden Çağı
Tarih dönemleri:
1-İlk Çağ
2-Orta Çağ
3-Yeni Çağ
4-Yakın Çağ olarak sınıflandırılmıştır.
TARİH DÖNEMLERİ
İLK ÇAĞ:
Yazının bulunmasından Kavimler Göçü’ne kadar geçen dönemdir (M.Ö.3000- 476).
ORTA ÇAĞ:
Kavimler göçünden İstanbul’un fethine kadar geçen dönemdir ( 476- 1453).
YENİ ÇAĞ:
İstanbul’un fethinden Fransız İhtilali’ne kadar geçen dönemdir ( 1453-1789).
YAKIN ÇAĞ:
Fransız İhtilali’nden günümüze kadar gelen dönemdir (1789- ).

MEKANA GÖRE SINIFLANDIRMA:
Olayların geçtiği yerlere göre yapılan sınıflandırmadır. Bu sınıflandırmada temel öge coğrafi konumdur.

KONUYA GÖRE SINIFLANDIRMA:
Tarih biliminin ilgi alanı çok geniştir. Tarih değişik konuları ayrı ayrı ele alır ve inceler. Örneğin kültür tarihi, hukuk tarihi, tıp tarihi, iktisat tarihi, siyasi tarih, dinler tarihi, sanat tarihi gibi.

TARİHİN DİĞER BİLİMLERLE İLİŞKİSİ:
1-Coğrafya: Yer gösterilmeden tarihi olayları açıklamak mümkün değildir.
2-Arkeoloji: Yer üstü, yer altı ve su altında kalmış tarihi inceler.
3-Kronoloji: Takvim bilgisidir.
4-Etnografya: Toplumun örf, adet ve geleneklerini inceleyen bilim dalıdır.
5-Paleografya: Eski yazıların okunmasını sağlayan bilim dalıdır.
6-Epigrafya: Kitabeler bilgisidir.
7-Nümizmatik: Eski paraları inceler.
8-Filoloji: Dil bilimidir.
9-Antropoloji: Fiziki ve sosyal antropoloji olarak ikiye ayrılır. Fiziki antropoloji insan ırkları ile bu ırkların biyolojik yapılarını inceler. Sosyal antropoloji ise toplumların kültürlerini inceler.
10-Sosyoloji: İnsan topluluklarının yaşayışlarını, meydana getirdikleri kurumları ve bu kurumların toplumsal yaşama etkilerini inceler.
11-Kimya: Karbon 14 yöntemi ile tarihi eserlerin yaşını belirler.
12-Diplomatik: Belge bilimidir.
13-Heraldik: Armalar bilimidir.
14-Şecere: Soy kütüğü bilimidir.
15-Sigilografi: Mühür bilimidir.
16-Onomatoloji: Yer adlarını inceleyen bilimdir.

ZAMAN VE TAKVİM
Zamanı bölümlere ayırmaya takvim adı verilir.
Ay’ın Dünya çevresinde tam bir dolanım yapmasına Ay yılı denir. Ay yılı 354 gündür.
Dünya’nın Güneş’in çevresinde tam bir dolanım yapmasına Güneş yılı denir. Güneş yılı 365 gün, 5 saat, 48 dakika, 46 saniyedir.
İlk takvimi Sümerler bulmuşlardır.

TÜRKLERİN KULLANDIKLARI TAKVİMLER
1-12 HAYVANLI TÜRK TAKVİMİ:
Türklerin kullandıkları en eski takvimdir. Bu takvim 12 yıllık bir süreyi içerir ve her yıl, bir hayvan adı ile anılır. Bir yıl 365 gündür ve 12 aya ayrılır.
2-HİCRİ TAKVİM:
Türkler İslamiyet’i kabul ettikten sonra Hicri takvimi kullanmaya başladılar. Bu takvimde zaman ölçüsü Ay yılıdır. Bir yıl 354 gün olup Güneş yılı ile arasında 11 günlük fark vardır. Bu 11 günlük fark sebebiyle Ramazan ayı her yıl farklı bir zamanda yaşanır.
Ülkemizde 1 Ocak 1926’da yürürlükten kaldırılmıştır.
3-CELALİ TAKVİM:
Büyük Selçuklu Sultanı Melikşah adına düzenlenmiştir. Güneş yılına dayanır. Melikşah’ın ölümünden sonra terkedilmiştir.
4-RUMİ TAKVİM:
Osmanlılar Hicri takvimi kullanıyorlardı. Ancak Güneş yılı ile Ay yılı arasındaki 11 yıllık fark devlet işlerinde karışıklığa sebep oluyordu. Bu sebeple 1739’da mali işlerde kullanılmak üzere Güneş yılına dayanan bir takvim yapıldı. Bu takvimde başlangıç yine Hicret’ti. Yılbaşı 1 Mart’tı. 1839’da bu takvimde yeni bir düzenleme yapıldı ve bu takvime Rumi takvim adı verildi. 1982’de tamamen kaldırıldı.
5-MİLADİ TAKVİM:
Diğer adı Gregoryen takvimidir. Günümüzde hemen hemen tüm dünyada kullanılmaktadır.
Milat doğum demektir. Doğumdan kasıt Hz.İsa’nın doğumudur. Ülkemizde 1 Ocak 1926’dan itibaren kullanılmaya başlanmıştır.